Als je Googled op burn-out en voeding lees je steevast hoe belangrijk het is voor je herstel om gezond te eten, maar ik heb ervaren dat überhaupt een lijstje maken en naar de supermarkt gaan al een enorme grote opgave was, laat staan daadwerkelijk iets gezonds koken. In deze blogserie vertel ik je mijn verhaal. Hoe ik van diëtist met een passie voor gezond eten ging naar iemand die leefde op cappuccino’s, omelet en crackers en hoe ik daar weer uit kwam.

Waarom deze blogserie over burn-out?

Voedingsadvies is iets prachtigs. Vele mensen worden ermee geholpen en gaan hierdoor gezonder en fitter door het leven. Maar wat gebeurt er als voedingsadvies niet kan worden opgevolgd, als de mens achter de voedingsvraag het niet lukt om voedingsadvies in de praktijk te brengen zoals bij een burn-out? Ik neem je mee in de huidige stand van zaken en in mijn eigen burn-out proces. Het is een verhaal waarvan ik vind dat het verteld moet worden. Een echt verhaal heb ik in deze moeilijke periode namelijk ontzettend gemist, want wat had ik me graag aan zo’n verhaal kunnen spiegelen en optrekken. De inzichten die ik deel, maken deel uit van mijn eigen zoektocht en wat mij wel en niet heeft geholpen. Ook hoop ik op deze manier meer inzicht te geven over de grilligheid van een burn-out en hoe de rol van voeding daarin wordt overschat.

Een burn-out is een vorm van overbelasting. Vroeger werd een burn-out veelal gerelateerd aan werk, maar tegenwoordig refereert het aan meerdere vormen van overbelasting. Bijvoorbeeld door meerdere grote life events als: een verhuizing, hoge werkdruk, een relatie die uitgaat of het krijgen van een kind. De diagnose burn-out staat niet in de DSM-5. De diagnose is lastig te stellen, omdat de symptomen veel overeenkomsten tonen met een depressie. Klachten bij een burn-out kunnen zich uiten in slaapproblemen, stemmingswisselingen, prikkelgevoeligheid en vermoeidheid. De wetenschap concludeert dat burn-outklachten echt zijn, maar dat we nog lang niet goed weten wat het precies is (2). Bij overspannenheid raak je de grip op de situatie kwijt, houden de klachten langer dan een half jaar aan dan noemen we het een burn-out (3).

Hoe vaak komt een burn-out voor?

Veel mensen krijgen in hun leven te maken met een burn-out klachten of (symptomen van) overspannenheid. Ruim 17% van de werknemers ervaar burn-outklachten. Zelfgerapporteerde burn-out bij werknemers komt het meest voor in het onderwijs en de ICT. In de leeftijdcategorie tussen 25-35 jaar worden de meeste gevallen gerapporteerd waarbij het vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen (respectievelijk 20,1% en 21,8%) (1). Een burn-out is moeilijk vast te stellen en daarom is de daadwerkelijke prevalentie lastig in kaart te brengen.

Hallo burn-out, vaarwel gezonde eetgewoonten

Ik ben diëtist in hart en nieren en het gekke is: de diëtist blijft voor altijd door je aderen stromen. Je kijkt anders naar voeding dan andere mensen, je weet wanneer iets volwaardig is. Je rekent en componeert en wordt blij van maaltijden die in balans zijn, van een kleurrijk bord tot een maaltijd met voldoende voedingsvezels. De dag dat ik daar geen hang meer naar had, kan ik me nog haarfijn voor de geest halen. Mijn relatie ging uit, ik had meerdere banen en poef, zomaar sprong mijn jarenlange diëtist-bubbel uit elkaar. Mijn boeit-mij-het-wat-en-of-ik-überhaupt-eet mentaliteit nam met de dag toe. Mijn passie voor voeding raakte ik volledig kwijt en het kondigde (achteraf gezien) het begin van mijn burn-out aan. Ik kreeg er symptomen bij die niet mis zijn -al bleef ik de hele burn-out periode wel gewoon mijn bed uit komen-. Zeven dagen in de week, dag en nacht, had ik last van hartkloppingen, druk op mijn borst, slapeloosheid, slechte concentratie, gejaagdheid en was ik (overdreven) prikkelbaar, emotioneel en miste het vermogen tot plannen.

Mijn gewicht daalde, mijn eetlust idem dito en ik was bezig met overeind blijven in deze algehele malaise (zo’n lekker klinisch diëtistenwoord). Een van de wake-up calls in deze periode was dat ik niet meer goed niets kon doen, iets waarin ik voorheen eigenlijk heel goed in was. Mijn hoofd bleef druk, en het enige wat leek te lukken was sporten, dan kon er druk van het ventiel en waren die hartkloppingen heel even ergens nuttig voor. In de tussentijd merkte ik op hoe moe mijn lijf was, ik was zo ontzettend uitgeput. 

Een rit in de achtbaan

In eerste instantie lag mijn focus helemaal niet op beter worden, want ik zag nog niet dat er een probleem was. Een burn-out bouwt op, als een wagentje in de achtbaan dat omhoog getakeld wordt. Dat begin is spannend, kriebels in je buik, de vrije val geeft adrenaline en is stiekem best wel fijn (en je wil eigenlijk nog wel een keer), maar als het karretje te lang doorraast word je toch enigszins onpasselijk en wil je eruit. Mijn conclusie bij een burn-out is dat je helaas de hele rit moet uitzitten. Een hele poos bleef ik in de vrije val-energie zitten en helpt de adrenaline me in no-time te verhuizen naar een nieuwe plek, mijn werk te doen, te blijven sporten en mijn 101 to do’s af te vinken. Op een zeker moment voelde ik dat de adrenaline mij parten begon te spelen. Ik raakte over mijn toeren als een fietser door mijn straat stuiterde met een krat bier achterop. Het Utrechtse verkeer helpt me wekenlang over de emmer. In deze fase helpt yoga me al een beetje, al zit ik nog teveel in de overdrive en ga ik liever hard bootcampen en trek ik mezelf er volledig mee leeg. De hele logistiek van die onderneming maakt dat ik geen puf meer heb om boodschappen te doen, laat staan een maaltijd te koken. Ik leef in deze periode op eiwitrepen, meer alcohol dan normaal, rijstwafels en kwark. Ook sla ik regelmatig een maaltijd over. In deze maanden luister ik naar een podcast die vertelt dat je tijdens een burn-out echt veel groente moet eten en elke dag vers moet koken zodat je immuunsysteem tot rust kan komen. Nou moet je weten dat ik -sinds ik les geef op de Academie voor Leefstijl en Gezondheid- niet zo’n fan meer ben van lukraak voedingsadviezen geven, maar bij het horen van dit advies breekt mijn klomp. Ik was jarenlang geprogrammeerd met gezonde regels, maar alles lijkt gedeletet. De schijf van Vijf gaat mij nu niet helpen, noch goedbedoelde adviezen om groente te eten en te minderen met koffie, want het is het enige wat me op de been houdt. 

De eerste stip aan de horizon

Ik doe ik in deze periode een yogaopleiding (hallo een van de 101 to do’s), maar de grootste tijd ben ik veel te onrustig om thuis yoga te beoefenen of te mediteren. Als ik tijdens de opleidingsdagen echter goed begeleid word in een meditatie merk ik hoe de rust nog wel ergens in mijn lichaam zit. Al is het onder een dikke laag stof. Het geeft me vertrouwen dat ik nog wel iets van gezond verstand in mijn lijf heb. Yoga geeft me hoop, laat me voelen dat ik (nog) niet gek ben. Ik voel wat er te voelen is. Zonder oordeel. De golven van verdriet en moeheid komen hier ook vaak even hoi zeggen, en ergens voelt het alsof ik daardoor heel langzaam bezig ben met het einde van de maandenlange achtbaanrit.

HET voedingsadvies bij een burn-out bestaat niet

Zelf heb ik altijd gedacht dat voeding de heilige graal was voor alles, van ziektes verhelpen tot je darmflora verbeteren. Echter, wordt bij een burn-out een grote stap overgeslagen. De stap van het niet-kunnen. Ik heb daarom een aantal tips op een rijtje gezet die mij hebben geholpen bij het eerste deel van mijn burn-out proces en hoe ik langzaam weer wat gezonder kon gaan leven:

  • Zoek hulp die bij je past, ik liep bij een psycholoog, haptonoom en psychosomatische fysiotherapeut. Net als in het dagelijks leven, ging ik hier dus ook weer all the way. Ik moest en zou beter worden en snel een beetje. Ik zou dit met de kennis van nu niet meer zo aanpakken. Kies een goede methode en zorg dat deze hulp niet op de grote logistieke berg belandt waardoor je weer meer stress ervaart.
  • Probeer eens een rustige vorm van yoga (Hatha, Nidra of Yin yoga) om te leren luisteren naar de signalen die jouw lichaam geeft en even in de uit-modus te gaan.
  • Wees radicaal mild naar je nieuwe, gekke patronen. Observeer ze en schrijf ze op. Verlang zo min mogelijk van jezelf (dit is het aller-aller-moeilijkst, dus oefen en zoek steun in je omgeving).
  • Leer je moeheid te (h)erkennen en durf eraan toe te geven. Even liggen op bed of een powernap van 20 minuten kan wonderen doen voor je dag.
  • Blijf bewegen, maar signaleer wanneer je beweegt om te verdoven (mijn valkuil). Ga liever de natuur in (de combinatie fietsen/wandelen en natuur is een geweldig rustgevend medicijn).
  • Laat andere voor je koken of boodschappen voor je doen. Eet mee met andere of als je die prikkels niet trekt, laat een maaltijd thuis bezorgen (door vrienden of een gezonde toko in de buurt).

Bronnen

  1. Volksgezondheid en Zorg, prevalentie burn-out bij werknemers, geraadpleegd op 16-07-2020
  2. Medisch contact, verwarring rond burn-out maakt diagnose lastig, geraadpleegd op 16-07-2020 
  3. Thuisarts, ik heb een burnout, geraadpleegd op 16-07-2020