In oktober 2018 was de bekendmaking van de Food100, de lijst met 100 Nederlandse voedselveranderaars van vandaag en gamechangers van morgen. Drie foodies stonden op de lijst, hoe tof is dat! En ik moet zeggen dat ik regelmatig de vraag krijg voorgeschoteld wat je nou het best kunt doen om duurzamer te eten. Is het enkel ‘minder vlees, meer plantaardig’ of kunnen we nog meer stappen zetten? Dat laatste is zeker aan de orde, dus ik neem je graag mee in de wereld van een duurzamer voedingspatroon. Dit blog is de eerste in een reeks van zes, en vandaag geef ik je alvast vijf beknopte tips voor een duurzamer voedingspatroon!
Tip #1: Verspil geen voedsel
Wereldwijd wordt 4,5 ton voedsel geproduceerd, wat overigens voldoende is voor 12 miljard mensen (terwijl we nog ‘maar’ met 7 miljard bewoners zijn). Ongeveer een derde (!) van de totale voedselproductie gaat verloren. Lees de voorgaande zin nog een of twee keer, want holy moly, that’s a lot! Dit gebeurt op verschillende onderdelen binnen de keten, zoals de producent, horeca, supermarkt en de consument. Consumenten, wij dus thuis, zijn verantwoordelijk voor het grootste aandeel aan voedselverspilling binnen deze keten, namelijk 42% (1). We verspillen jaarlijks gemiddeld 41 kg aan vast voedsel per persoon en in de meeste gevallen gaat het om verse producten, zoals brood, zuivel, groente, fruit en vlees (2). Behoorlijk shocking vind ik het, als ik de cijfers zo lees. Er zijn verschillende redenen waarom wij consumenten voedsel verspillen en het gebeurt in verschillende fases, maar waar het op neer komt is dat we bewuster boodschappen moeten doen en onze skills in bewaren, plannen en voedselbereiding nodig moeten verbeteren!
Tip #2: Eet minder crap
Een van de meest gezonde en duurzame tips is zelf je eten bereiden én stoppen met het eten van ultra bewerkte producten. Onderzoek laat zien dat mensen die veel bewerkte snacks nuttigen, voor zowel op gezondheid als duurzaamheid laag scoren (3). Dit soort producten, zoals koek, snoep, kant en klaar maaltijden, voorverpakte lunches en dergelijke, verliezen door de bewerking hun voedingswaarde en bevatten dus aanzienlijk minder (lees: bijna geen!) gezonde stofjes zoals vezels, vitaminen en mineralen. Daarnaast zijn ze vaak rijk aan suikers, verzadigd vet en zout, ofwel ingrediënten die je gezondheid niet ondersteunen! En om deze producten te maken zijn ontzettend veel middelen en grondstoffen nodig. Om nog maar niet eens te spreken over de aanwezige palmolie in deze producten, waar bijvoorbeeld in Indonesië hele regenwouden voor worden gekapt (4) en onze wilde broeder de orang oetan zijn woongebied verliest. Bovendien zijn veel ultra bewerkte producten verpakt in plastic wat de afvalberg ook nog eens vergroot. Dubbel niet-duurzaam dus.
Tip #3: Eet meerdere keren per week vegetarisch
Natuurlijk, minder dierlijk en meer plantaardig is een enorm waardevolle stap naar een duurzamer voedingspatroon. Vlees (en dan met name rood vlees, zoals van de koe) en zuivel hebben namelijk een grote milieu-impact, door enerzijds de grondstoffen die de teelt nodig heeft en anderzijds de grote hoeveelheden broeikassen (CO2, methaan en lachgas) die vrijkomen bij de productie. Wanneer gekeken wordt naar zowel gezondheid als duurzaamheid, dan blijkt dat een flexi- (sommige dagen geen vlees) en pescotarisch (geen vlees, wel vis) voedingspatroon een stap in de goede richting is naar een gezonder en duurzamer voedingspatroon (5). Vaker het vlees laten staan, is dus zeker aan te raden en je kunt vlees makkelijk vervangen voor producten zoals tempeh, tofu of ei. Deze zijn bovendien gezonder en milieuvriendelijker dan de helaas vaak ook ultra bewerkte vleesvervangers in de supermarkt.
Tip #4: Eet lokaal en seizoensgebonden
Door lokaal en seizoensgebonden te eten verminder je de voedselkilometers die worden afgelegd door transport, waardoor de milieubelasting lager uitpakt. Zeker wanneer producten per vrachtwagen of schip worden vervoerd, want dan is de uitstoot lager dan wanneer iets wordt ingevlogen (6). Maar er is meer. Aardbeien in de winter kunnen namelijk wél uit Nederland komen, maar niet zo milieuvriendelijk zijn, omdat ze in een verwarmde kas worden geteeld. MilieuCentraal heeft hier voor een handige kalender, namelijk de Groente en Fruit Kalender. Via de website te bekijken of te downloaden als gratis app op je telefoon (7). Zo heb je áltijd bij de hand welke groente- en fruitsoorten goed scoren en zul je in de winter niet zomaar met ‘verse’ blauwe bessen uit Chili thuis komen (al hoop ik dat je dat sowieso niet deed!). Bijkomend voordeel: lokaal en seizoensgebonden voedsel is vaak ook veel goedkoper!
Tip #5: Kies voor keurmerken
Tja keurmerken… hoor ik je al denken. Wat zeggen keurmerken nu eigenlijk? Maar in een wereld waar we zo ontzettend veel verschillende producten hebben, kunnen keurmerken wel richting geven aan bepaalde keuzes die je tijdens het boodschappen doen zult maken. Voedingsland kent onwijs veel keurmerken, maar er zijn ook keurmerken die wat strengere eisen hebben voor milieu, dierenwelzijn en/of mens & werk, transparant zijn over de eisen die het stelt en betrouwbaar zijn. Een keurmerk is namelijk het meest betrouwbaar als er een onafhankelijke controle is door een geaccrediteerde partij én er een duidelijk sanctiebeleid is (8). Voorbeelden van topkeurmerken (9) zijn ASC en MSC (voor vis), Beter Leven (voor eieren) en Fairtrade (voor koffie, thee en chocolade).
Veel succes met deze tips en ik ben benieuwd: welke vraag over een duurzamer voedingspatroon wil jij graag nog beantwoord zien? Let me know!
Bronnen
- WUR, Beperken Voedselverspilling, geraadpleegd op 11 november 2018.
- Milieu Centraal, Oplegnotitie Voedselverspilling bij huishoudens in Nederland in 2016, geraadpleegd op 11 november 2018.
- Van Dooren C, Marinussen M, Blonk H, Aiking H, Vellinga P. Exploring dietary guidelines based on ecological and nutritional values: A comparison of six dietary patterns. Food Policy. 44 (2014):36-46.
- Milieu Centraal, Palmolie, geraadpleegd op 11 november 2018
- Van Dooren C. Thesis: Simultaneous optimization of the nutritional quality and environmental sustainability of diets. (2018).
- Milieu Centraal, Groente en Fruit, geraadpleegd op 11 november 2018
- Milieu Centraal, Groente- & Fruitkalender, geraadpleegd op 11 november 2018..
- Milieu Centraal, Keurmerken, geraadpleegd op 11 november 2018.
Ik kook al een tijdje vegatarisch, vind dit een super coole blogs ! Voor de mensen die ook op de centjes moeten letten kijk ik vaak op https://www.folderbode.nl/coop/ om zo de goedkoopste groenten te vinden!
Hoi Saraï,
Ik vraag me af hoe dat zit met vlees vervangende producten zoals tofu, eigenlijk alles dat gemaakt is van soja.
Voor het verbouwen van sojabonen wordt toch ook veel regenwoud gekapt? Ik heb eens gelezen dat het eten van vlees onderanderen slecht voor het milieu is omdat er zo absurt veel sojabonen (veevoer) moet worden verbouwd en dat daar veel bossen voor worden gekapt. Nu weet ik dat er in de vleesindustrie veel meer komt kijken dan alleen het verbouwen en gebruik van veevoer/soja maar als we nu allemaal massaal producten van soja gaan eten, is het dan wel zoveel duurzamer?
Groetjes! 🙂
Hi Julia, dank voor je reactie! Sojabonen voor (directe) menselijke consumptie, zoals bijvoorbeeld voor sojadrink, worden in Europa verbouwt. Het klopt dat er in de Amazone (Zuid-Amerika) veel regenwoud wordt gekapt voor onder andere sojaplantages. De sojabonen (en het schroot) dat hier vandaan komt, dient als krachtvoer en wordt o.a. verkocht aan Europa, Amerika en China. Dit maakt dus dat, wanneer de veehouder gebruikt maakt van krachtvoer waar sojaproducten uit bijvoorbeeld de Amazone in zitten, vlees een minder duurzaam alternatief is voor een plantaardige peulvrucht uit Europa. Het voordeel van soja is dat het ook een heel mooi aminozuurprofiel heeft, waardoor het een mooi alternatief is voor bijvoorbeeld vlees. Binnenkort komt er een Foodie-blog over vleesvervangers, dus nog even geduld! Groet, Saraï
Happiness & Peas,
Saraï
“Tip 1: Er wordt 4,5 ton voedsel geproduceerd.” Dat is 4500 kg. Ben bang dat je ergens iets vergeten bent.