In het vorige blog schreef ik over het signaleren van een eetstoornis en hulp zoeken. Hulp zoeken is vaak ontzettend moeilijk is. Want de eetstoornis wil vaak (nog) geen hulp en daarnaast speelt schaamte vaak een grote rol. Toch is het wel heel belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken om lichamelijke en psychische gevolgen te beperken. Hoe eerder de eetstoornis behandeld wordt hoe eerder en korter het herstel vaak is. Daarbij is het van belang dat direct de juiste hulp ingeschakeld wordt. Over hoe je de juiste hulp kunt vinden en in kunt schakelen en hoe een behandeling van een eetstoornis eruit kan zien, lees je in dit blog.

De eerste stap

Je hebt de eerste stap naar hulp gezet (iemand in vertrouwen genomen) en een afspraak met je huisarts gemaakt. Misschien nog niet omdat je van je eetstoornis af wil, maar wel omdat je veel last hebt van bepaalde klachten. Schrijf van tevoren op wat je klachten zijn en waar je hulp bij nodig hebt. De huisarts zal aanvullende vragen stellen en lichamelijk onderzoek doen om een diagnose te kunnen stellen. Lengte, gewicht, bloeddruk en pols worden gemeten. En er wordt aanvullend laboratoriumonderzoek gedaan om de mate van ondervoeding vast te kunnen stellen. Als er sprake is van ondergewicht of purgeren (overgeven) dan wordt er ook een ECG (hartfilmpje) gemaakt.

Aan de hand hiervan kan de huisarts de diagnose eetstoornis stellen of zal je, bij het vermoeden van een eetstoornis, doorsturen naar een psycholoog om een diagnose te kunnen stellen. Afhankelijk van de ernst van de eetstoornis en lichamelijke en/of psychische klachten zal de huisarts je doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp in de eerste of tweede lijn.

  • Eerste lijns hulp is een professional zoals een psycholoog, diëtist en/of ervaringsdeskundige gespecialiseerd in eetstoornissen binnen een vrijgevestigde praktijk.
  • Tweede lijns hulp is hulp van professionals binnen een instelling of centrum gespecialiseerd in eetstoornissen.

Wachttijd overbruggen?

Het kan zijn dat je door je huisarts wordt aangemeld bij een instelling voor gespecialiseerde zorg voor eetstoornissen en dat je op een wachtlijst van weken (soms wel maanden) wordt geplaatst. Het is dan heel belangrijk om in die tussentijd (zelf) hulp te zoeken in de eerste lijn bij een ervaringsdeskundige, psycholoog en diëtist gespecialiseerd in eetstoornissen. Dit om professionele hulp alvast op te starten en verergering van de eetstoornis en lichamelijke klachten te voorkomen. Op de website van Proud2bme vind je een handig overzicht met hulp in jou regio.

Soorten behandelingen

In Nederland zijn een aantal aanbevelingen voor de behandeling en begeleiding van patiënten met Anorexia Nervosa (AN), boulimia nervosa (BN) en Binge eating disorder (BED) opgesteld. Gebaseerd op de Australische richtlijn en aangepast aan de Nederlandse situatie en aangevuld met inzichten gebaseerd op de aanvullende literatuurstudie en overige overwegingen en ervaringen van ggz professionals en patiënten.

Behandeling voor Anorexia Nervosa (AN)

Behandeling van AN kan ambulant, in deeltijd of klinisch. Ambulant wil zeggen dat je een individueel traject volgt gericht op de hulpvraag, je krijgt dan een paar uur per week individuele therapie. Deeltijdbehandeling vind plaats in groepsverband en kan 1-5x per week een dag(deel) zijn. Een klinische behandeling houdt in dat je voor bepaalde tijd wordt opgenomen en 24 uur per dag aanwezig bent in de kliniek waar je therapie volgt.

Er zijn in Nederland verschillende behandelprotocollen waar veel mee wordt gewerkt binnen de behandeling van AN, dit zijn:

  • CBT-E: cognitive behavioral therapy-enhanced. Dit is een speciale vorm van cognitieve gedragstherapie
  • MANTRA: Maudsley Model of Anorexia Nervosa Treatment for Adults
  • SSCM: Specialist Supportive Clinical Management
  • CGT: cognitieve gedragstherapie

Op de site van Weet.info vind je meer uitleg over bovenstaande behandelingen Daarnaast kunnen andere behandelingen worden overwogen, zoals psychomotorische therapie (PMT) en farmacotherapie (medicatie). Onder de 18 jaar worden de ouders bij de behandeling betrokken. Behandelingen die veel worden ingezet zijn systeemtherapie zoals family bases treatment (FBT) of meergezinsdagbehandeling (MGDB).

Voedingsbeleid door een diëtist gespecialiseerd in eetstoornissen is altijd onderdeel van een behandeling. Wanneer iemand ernstig ondervoed is, heeft degene kans op het refeedingssyndroom en moeten de voeding en laboratoriumwaarden nauw op elkaar afgestemd worden. Dit wordt gedaan in een ziekenhuis. Opname in een ziekenhuis is geïndiceerd wanneer sprake is van een hoog risico op levensbedreigende medische complicaties, extreem laag gewicht en/of andere niet te controleren symptomen. Samenwerking met ervaringsdeskundigen en/of ervaringsdeskundige ouders kan een waardevolle aanvulling zijn op (bovenstaande) wetenschappelijk gebaseerde behandelprogramma’s.

Behandeling Boulimia Nervosa (BN) en Eetbuienstoornis (BED)

Voorkeursbehandeling volwassenen:

  • CGT: cognitieve gedragstherapie (individueel of in een groep)
  • CBT-E: cognitive behavioral therapy-enhanced. Het is een speciale vorm van cognitieve gedragstherapie
  • IPT: interpersoonlijke psychotherapie

Farmacotherapie (medicatie) kan daarbij overwogen worden. Bij patiënten met overgewicht of obesitas kan al tijdens of vlak na de CGT/CBT-E/IPT-behandeling gestart worden met begeleiding van de diëtist.

Voorkeursbehandeling bij kinderen:

  • CGT (individueel of in een groep) of CBT-E, aangepast voor kinderen en jongeren.
  • De diëtist gespecialiseerd in eetstoornissen wordt ingezet als dit nodig lijkt te zijn.
  • Behandeling is meestal ambulant, een klein percentage volgt een deeltijd of klinische behandeling.

Behandeldoelen

Wanneer je eetstoornis net gediagnostiseerd is, is iemand nog niet direct gemotiveerd zijn of haar eetstoornis los te laten, omdat de eetstoornis vaak ook iets positiefs oplevert. Daarom is het eerste behandeldoel het op gang brengen van bewustwording van samenhang in klachten en symptomen en het vergroten van inzicht in de eetstoornis en motivatie voor aanpak van het eetgedrag.

Het doel van de behandeling van AN is in de eerste plaats het herstel van de lichamelijke conditie en het normaliseren van het eetgedrag en compensatiegedrag (bijvoorbeeld braken en overmatig bewegen). Daarnaast is de behandeling gericht op het verminderen van de overwaardering van de controle over lichaamsvorm, gewicht en eten en het verbeteren van het psychosociaal functioneren en het zelfbeeld. Indien volledig herstel niet haalbaar lijkt, verschuift het doel van de behandeling naar het bereiken van een zo goed mogelijke kwaliteit van leven, met zo min mogelijk belemmering van de eetstoornisklachten.

Het doel van de behandeling bij BN en BED is een regelmatig en normaal eetpatroon te ontwikkelen en een afname van disfunctionele cognities (denkfouten) over eetgedrag, lichaamsvormen en gewicht te normaliseren.

Je hoeft het niet alleen te doen

Hoe fijn zou het zijn als je het niet meer alleen hoeft te doen, je geheim niet meer hoeft te verbergen. Dat iemand je begrijpt en met je mee denkt en je  niet meer dagelijks hoeft te strijden en worstelen met eten en je gewicht. Daarom gun ik iedereen met een eetstoornis een goede hulpverlener die je in vertrouwen kan nemen, waar je je op je gemak voelt, waar je al die gedachten rondom eten aan kwijt kunt en waar je je niet hoeft te schamen.

Die eerste stap zetten is niet makkelijk, maar het levert je uiteindelijk zoveel meer op dan wat je eetstoornis je nu oplevert. Blijf dus niet alleen met je eetstoornis rond lopen, maar zet de eerste stap naar herstel en een leven zonder eetstoornis en zonder de dagelijkse strijd rondom eten en gewicht.

Luistertip: onlangs was Marjolein ook te gast in Een podcast over voeding. Luister hier deze podcast hier

Bronnen

  • GGZ standaard richtlijn eetstoornissen
  • WEET – Nederlandse patiëntenvereniging voor eetstoornissen