Deadline Dertien December – nieuwe etiketten

Jean Pierre Gallot via FLICKR

Als je in de voedingsmiddelenindustrie of bij een retailorganisatie werkt dan weet je vast waar ik het over heb als ik 13 december 2014 noem. Op die dag vervalt namelijk de overgangstermijn voor de Europese voedselinformatieverordeningⁱ. Alle verpakkingen die vanaf 14 december worden geproduceerd moeten aan de nieuwe eisen voldoen.

Ook als voedingskundige en diëtist is het zaak om op de hoogte te zijn van levensmiddelenwetgeving als je cliënten wil adviseren. Maar om nu zo’n enorme wettekst door te ploegen. Vandaar deze blog om jou als professional inzicht te geven in de voor de voedingskundige praktijk relevante veranderingen.

Allergenen-informatie ook in de horeca

Voor de diëtistenpraktijk en de allergiepatiënt is er goed nieuws. Zowel bij verpakte producten als onverpakte levensmiddelen is allergenen-informatie verplicht. Op etiketten moet dit extra worden benadrukt in de ingrediëntendeclaratie. Dat kan door onderstrepen, vetdrukken of HOOFDLETTERS. En bij onverpakte producten moet de winkelier of horecamedewerker de informatie verstrekken. Dat mag bijvoorbeeld op de menukaart, in een aparte map of mondeling. Vooral de horeca vindt het nog lastig om hier aan te voldoen.

De veertien allergenen waarover informatie moet worden verstrekt zijn:

• glutenbevattende granen (zoals tarwe, rogge, gerst, haver en spelt),
• ei,
• vis,
• pinda (is geen noot),
• noten (cashewnoten, amandelen, walnoten, hazelnoten, paranoten, pecannoten, pistachenoten en macadamianoten),
• soja,
• melk (ook lactose),
• schaaldieren,
• weekdieren,
• selderij,
• mosterd,
• sesamzaad,
• sulfiet,
• lupine.

USDA via FLICKR

Nieuwe etiketten: verplichte voedingswaardedeclaratie

Ondanks dat veel producenten het al deden was vermelden van de voedingswaarde tot nu toe vrijwillig. Tenzij er op de verpakking een voedings- of gezondheidsclaim werd gemaakt dan moest het al wel. Vanaf 14 december moet alle voedingswaarde-etikettering aan de nieuwe regels voldoen. De verplichte nutriënten naast energie zijn; vet, verzadigd vet, koolhydraten, suikers, eiwitten en zout (in grammen en dus niet langer natrium).

Toch kun je ook in Nederland producten -zonder claims- tegenkomen tot december 2016 waar de voedingswaardetabel ontbreekt. Er is namelijk een extra overgangstermijn voor de voedingswaarde om bepaalde landen en kleinere producenten tegemoet te komen.

De zogenaamde vrijwillige GDA  (guideline daily almounts) etikettering aan de voorzijde van de verpakking gaat ook veranderen onder invloed van de EU wetgeving. FoodDrink Europe heeft er een handige infographic over gemaakt. De Referentie Inname info laat je direct zien hoeveel energie en/of specifiek nutriënt een product per portie bevat. En ook hoe groot of klein de portie is.

via FNLI

Nieuwe etiketten: oliën en vetten

Plantaardige olie en vet zul je voortaan met hun specifieke naam terugvinden in de ingrediëntendeclaratie. Het is niet langer voldoende om de groepsnaam “plantaardige oliën en vetten” te vermelden. Zonnebloem-, soja-, raapzaad- en palmolie bijvoorbeeld worden straks onderdeel van het etiket.

Wetgeving ook van toepassing in webshops

Bij verkoop op afstand (online shops of webshops) moet in heel Europa vanaf nu alle voedselinformatie vóór het moment van aankoop beschikbaar zijn. De grote online retailers zijn er wel klaar voor maar de vele honderden kleine webshops hebben mogelijk nog nooit gehoord van de nieuwe wetgeving.

Het kan trouwens nog wel even duren voor alle nieuwe verpakkingen in de supermarkt liggen. Er zijn producten met een lange houdbaarheid die je niet iedere week koopt, de zogenaamde slow movers in supermarktjargon, zoals augurken of conserven. En die kun je dus nog geruime tijd tegenkomen in de oude verpakking want levensmiddelen die voor 13 december 2014 zijn verpakt én geëtiketteerd, mogen na die datum nog legaal op de markt gebracht worden en worden ‘uitverkocht’.

Open eindjes

Toch is nog niet alles al geregeld of volledig duidelijk. Zo moet er nog een ei worden gelegd over (de etikettering van) transvetzuren. En ook komen er nog nadere regels voor herkomstetikettering; moet Italiaanse tomatensoep die in Nederland is gemaakt hiervan melding maken?

Ondanks dat de Europese wetgever heeft getracht duidelijkheid te geven over de toepassing van de Voedselinformatieverordening zijn er nog veel interpretatieverschillen blijven bestaan. Deels worden die opgelost door –niet bindende- documenten van overkoepelende brancheorganisaties. Zoals de Engelstalige guidance van FoodDrinkEurope en Eurocommerce van maar liefst 99 pagina’s of de FNLI Factsheet van vier pagina’s. Tot slot is er het officiële vraag en antwoord document van de Europese Commissie over toepassing van de voedselinformatieverordening – ook niet bindend.

Controle

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit houdt toezicht op de naleving van de wet. In 2015 zal steekproefsgewijs de naleving van de nieuwe regels worden getoetst en zo nodig gehandhaafd meldt de NVWA op haar website.

Een – niet limitatieve – opsomming van gewijzigde en nieuwe voorschriften:

• lettergrootte 1,2 mm van de x-hoogte voor verpakkingen > 80 cm2;
• afwijkende typografie allergenen in ingrediëntendeclaratie
• verplichte voedingswaardevermelding op voorverpakte levensmiddelen (extra overgangstermijn tot december 2016);
• verplichtingen voor vrijwillige ‘front-of-pack’-etikettering van voedingswaarden;
• verkoop op afstand (online shops) waarbij alle voedselinformatie vóór het moment van aankoop beschikbaar moet zijn;
• uitgebreide eisen voor de ingrediëntendeclaratie, zoals bronvermelding bij plantaardige oliën en vetten in plaats van de generieke groepsbenaming;
• allergeneninformatie bij onverpakte levensmiddelen.