Cooked, de nieuwe docuserie van voedseljournalist Michael Pollan is nu te zien op Netflix. Een interessante vierdelige verfilming van het gelijknamige boek. Vermakelijke en mooi gestyleerde maatschappijkritiek voor iedereen die interesse heeft in voeding en haar rol in onze maatschappij. Toepasselijk te consumeren met een glaasje wijn, wat zelfgebakken brood en een goede schimmelkaas erbij. Wie liever eerst wil weten wat hij kan verwachten, leest deze recensie. Let op: spoileralert!

Netflix startte op 19 februari het streamen van een nieuwe docuserie genaamd Cooked, een samenwerking met Michael Pollan, auteur van het gelijknamige boek, en de met een Oscar bekroonde filmmaker Alex Gibney (maker van o.a. de film over Apple voorman Steve Jobs). De première was enkele dagen daarvoor op de Berlinale, het internationaal Filmfestival in Berlijn. De serie bestaat uit 4 delen die elk ongeveer een uur duren. Elk deel behandelt de geschiedenis van het bereiden van voedsel vanuit de thema’s vuur, water, lucht en aarde. Pollan gaat hierbij in op hoe technieken als roosteren, koken, rijzen en fermenteren de bereiding en consumptie van voedsel beïnvloedden. Hij doet dit vanuit een historisch en cultureel perspectief, zoals bij elk van zijn boeken [1] .

Docu review Cooked: Michael Pollan

Michael Pollan (1955) is een amerikaanse professor, journalist en schrijver van meerdere bestsellers over het samenspel van voeding, cultuur en het milieu, zoals The Botany of Desire: A Plant’s-Eye View of the World (2001); The Omnivore’s dilimma (2006) en Food Rules: An Eater’s Manual (2010). Cooked: a National History of Transformation is zijn recenste boek uit 2013. Zijn eigen etensfilosofie heeft hij wel samengevat als: eet voedsel, niet te veel, vooral planten (‘Eat food. Not too much. Mostly plants.’) [2].

Abstract kunstwerk

De beelden zijn vaak prachtig en sommige stills zouden een kunstwerk op zich kunnen zijn. Wat een beetje achterblijft, vooral in het eerste deel van de serie over vuur, is een duidelijke verhaallijn. Ik krijg vooral beelden voorgeschoteld van barbecueënde mensen. Als vegetariër zijn de vele beelden waarin dieren geslacht en bereid worden niet heel prettig om te zien. Misschien is dat ook de bedoeling, aangezien Pollan ervoor pleit dat mensen dichter bij de natuur en de productie en bereiding van hun voedsel komen te staan. Helaas zijn de ondersteunende argumenten zoals ´iedereen die vlees eet, zou op zijn minst één keer mee moeten gaan jagen´niet meer heel vernieuwend.

Maatschappij kritiek

In het tweede deel, dat als thema water heeft, begint er wat meer verhaal in te komen. We besteden volgens Pollan steeds minder tijd aan koken, maar besteden dit uit aan grote bedrijven. De vraag is of we hier niet voorbijgaan aan andere waarden van het koken naast het bereiden van eetbaar voedsel, zoals sociale en gezondheidsaspecten. Willen we dit eigenlijk wel uitbesteden aan bedrijven die winstgevendheid in plaats van welzijn als grootste goed nastreven? Een treffend punt. Pollan weet dit ook nog eens haarfijn historisch te plaatsen met enkele mooie oude beelden.

cooked

Koude Oorlog tegen voedingsstoffen

Deel drie heeft als element lucht. En als je lucht met voeding combineert, kom je uit op…. het bakken van brood natuurlijk! Ik ben enthousiast. Tot de wel erg vreemde uitspraak dat je niet lang kunt leven als je niets anders zou hebben dan meel, water en zout, maar dat je het eeuwige leven hebt als je er brood van bakt met behulp van lucht. Pardon? Pollan komt hier als religieus, maar zeker niet voedingskundig uit de hoek. Wat hij wel goed doet in dit deel, is de politieke kant van voedsel laten zien. Hoe verschillende delen van de wereld afhankelijk van elkaar zijn voor de oogst van tarwe en andere granen. En hoe fluctuatie in de broodprijzen historisch gezien regelmatig tot maatschappelijke instabiliteit leidden, zoals tijdens de Franse revolutie. Wat hij hier ook leuk doet, is ingaan op wat hij noemt ‘de Koude Oorlog tegen voedingsstoffen’. Zo gaat hij in op de glutenvrij trend, met een goede uitleg over wat gluten precies zijn. Voor iedereen die nog geloofd dat hij/zij geen brood zou moeten eten of zich afvraagt wat het verschil is tussen supermarktbrood en zelfgebakken brood: investeer een uur van je tijd in dit deel van de serie!

Kaasmakende non met doktorgraad

Deel vier van de serie gaat over aarde. Of eigenlijk over fermentatie. Wat dat met aarde te maken heeft weet ik ook niet precies. Desondanks zijn de vele close-ups van bacteriën, schimmels en ander leven op ons dagelijkse voedsel interessant en gedurfd. Dat deze worden uitgelegd door een kaasmakende non op het platteland is een mooie bonus. Pollan gaat zelfs zo ver om het ‘de smaak van verval’ te noemen. Maar weet dat ook te relativeren en laat op humoristische wijze zien dat alleen amerikanen fermenteren als iets onnatuurlijks of vies zien. Tenslotte eten we allemaal graag kaas, bier, wijn, chocolade en zuurkool.

Conclusie

Voor een voedingswetenschapper en diëtist die al enige boeken van Pollan heeft gelezen was er helaas weinig nieuwe informatie te vinden in de docu. Pollan recyclet concepten en methoden, zoals persoonlijke experimenten met jagen en koken en interculturele vergelijkingen, om zijn boodschap te ondersteunen helaas vaak. Voor de docu an sich is dat niet erg, maar voor de geoefende Pollan lezer wel een beetje saai.

Opvallend is de soms duidelijk antikapitalistische en maatschapijkritische insteek van de serie. Pollan keert zich meermaals tegen de invloed van grote voedselconcernen op ons consumptiegedrag en pleit voor een bewustere omgang met voedsel door meer zelf te koken. Ik denk dat hij daar een interessant punt heeft.

Al met al is de docu een prima mix van vermaak en informatie, en zeker een aanrader voor iedereen die graag iets leert over de rol van voedsel in onze maatschappij.

Bronnen

  1. Netflix.com. Cooked. Geraadpleegd februari 2016.
  2. Michaelpollan.com. Geraadpleegd februari 2016.

Foto’s onder CreativeCommons licentie