‘Onze meest intieme manier van omgaan met de natuur is onze voeding. We eten letterlijk natuur! Daarom is het belangrijk dat je hier zorgvuldig mee omgaat, dat je geen voedsel verspilt, dat je weet waar het vandaan komt én dat je verantwoordelijk op onze aarde staat. Eten is weten, maar is zeker ook geweten, omdat aan alle voedsel een ethisch aspect zit.’ zegt Louise Fresco in de tv-serie Fresco’s paradijs (1). Louise Fresco is voorzitter van de raad van bestuur van de Wageningen Universiteit. Ze is een internationaal gerenommeerd deskundige op het gebied van voedselzekerheid, internationale samenwerking en wetenschap.
Bewust eten
Over gezond eten denk ik altijd na, dat leerde ik al vanaf mijn geboorte. Mijn moeder lette er altijd op dat mijn zusje en ik genoeg fruit, groenten, volkoren brood, enz. aten. Dat het vlees op mijn bord van een koe, varken of kip komt wist ik natuurlijk ook al lang. Maar ik stond er niet vaak letterlijk bij stil dat het gehakt in mijn spaghetti een paar weken daarvoor nog als koe in de stal of in de wei stond. Een enkele keer als ik een vrachtwagen volgeladen met varkens door de polder zag rijden was ik mij daar ineens heel bewust van, zielig! Maar tegen etenstijd at ik toch, zonder veel nadenken, dat lekkere stukje vlees weer op. Nadenken over wat voor leven de koe op mijn bord heeft gehad en wat voor invloed het eten van dit gehakt heeft op onze toekomst, dat deed ik eigenlijk niet.
Nu ik de academie van de Youth Food Movement volg ben ik mij steeds meer bewust van wat ik eigenlijk eet en hoe bijzonder ons eten is. Tijdens de academiedag van afgelopen zaterdag vertelde één van de boeren over de dikbil koe, die zo doorgefokt is dat hij enorme billen heeft zodat wij er veel en lekker vlees van hebben, maar waardoor deze koe nooit meer normaal kan bevallen en er dus altijd een keizersnede nodig is. Is dit nog normaal? Hoe zit het nu eigenlijk met ons vlees? Wat is duurzaam vlees?
Diervriendelijkheid
Een belangrijk deel van duurzaam vlees is diervriendelijkheid. Onder het kopje “diervriendelijk consumeren” op de website van WSPA (World Society for Protection of Animals) staat: dieren kunnen niet kiezen, jij wel. Daar hebben ze absoluut een punt.
Bij deze keuze probeert de dierenbescherming te helpen met ‘Beter Leven Sterren’ op de verpakking van het vlees. Hoe meer sterren, hoe beter het leven is geweest van de koe van het gehakt in de supermarkt. Zo geeft 1 ster aan dat vleesrunderen de ruimte hebben voor natuurlijk kuddegedrag, minstens 150 dagen per jaar 8 uur buiten lopen, kalfjes minimaal drie maanden bij de moeder blijven, verdoofde castratie krijgen en een zachte ligplaats binnen hebben (2). Wat voor leven een koe zonder sterren heeft gehad is wat lastiger te vinden. Op de site van Wakker Dier lees ik dat ze willen strijden voor meer bewegingsruimte en verbod op roostervloeren, weidegang voor alle vleesrunderen en stoppen van fokken van rassen waarbij keizersneden veel voorkomen. Daarnaast zijn zij tegen megastallen. Een duidelijke definitie van megastallen is er niet schrijven ze, maar kort gezegd stallen waar enorme hoeveelheden dieren gehouden worden, bijv. minimaal 2500 vleeskalveren. Megastallen zijn gevolg van de steeds grotere vraag naar meer en vooral goedkoop vlees.
Invloed op het milieu
Diervriendelijk vlees is niet automatisch ook duurzaam. Veehouderij draagt namelijk bij aan klimaatverandering door het vrijkomen van broeikasgassen, die bijvoorbeeld ontstaan tijdens de spijsvertering van de koe (methaangas). Koeien hebben vergeleken met varkens en kippen meer impact op ons klimaat gekeken naar uitstoot van broeikasgassen (3).
Onze landbouw en voedselproductie draagt voor ruim 18% bij aan de totale CO2 uitstoot van Nederland (4). ‘Kunnen we nog wel biefstuk eten als elke koe een bron van de naarste broeikasgassen is?’ Schrijft Louise Fresco in haar boek ‘Hamburgers in het paradijs’ en ook ik vraag me dit af.
Niet alleen door het vrijkomen van broeikasgassen heeft de veehouderij invloed op het milieu, maar ook door transport, vervuiling, ontbossing en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en pesticiden die gebruikt worden bij de productie van veevoer.
De mondiale vraag naar vlees, vis en zuivel zal door de groeiende wereldbevolking en de stijgende welvaart de komende decennia sterk toenemen en daarmee ook de vraag naar veevoer en visvoer. Om die extra hoeveelheden te produceren zal wereldwijd natuur worden omgezet in landbouwgrond en zal er meer competitie zijn om schaarse hulpbronnen als water en fosfaat (voor kunstmest) (5).
Echt vlees
Tijdens mijn spreekuur een paar weken geleden vertelde een cliënt enthousiast over vlees dat zij direct bij de boer koopt. Mijn interesse was gewekt en al snel vond ik de betreffende boerderij via google. Inmiddels heb ik een pakket van 10kg besteld (minimale bestelling). Vrijdag kan ik het ophalen bij de boer thuis.
Is dit duurzaam?
Gekeken naar diervriendelijkheid: Ja. De koe die wij de komende tijd eten heeft een goed leven gehad, gezond gegeten en een flink weiland tot zijn beschikking gehad waar hij minimaal 6 maanden per jaar in heeft gestaan. Er wordt op toe gezien dat de oorspronkelijke eigenschappen van het Limousin ras bewaard blijven, een keizersnede is zelden nodig en antibiotica wordt alleen in nood gebruikt.
Gekeken naar eerlijke handel: Ja. De boer krijgt een eerlijke prijs, direct van mij. Ikzelf betaal overigens niet meer dan in de supermarkt en dan vergelijk ik de prijs met vlees zonder ‘sterren’!
Gekeken naar milieu: Nee. Ook deze koeien stoten CO2 en andere broeikasgassen uit en nemen overigens ook veel ruimte in beslag. Nu kan ik aan dit punt wel iets doen: dit vlees regelmatig afwisselen met plantaardige eiwitbronnen. Daarover in mijn volgende blogs meer!
Wil jij ook ‘echt’ vlees kopen?
Bronnen
- http://www.uitzendinggemist.nl/programmas/9800-fresco-s-paradijs
- http://beterleven.dierenbescherming.nl/
- Food and Agriculture Organization of the United Nations. The state of food and agriculture, Livestock in the balance. Rome, 2009.
- http://www.urgenda.nl/projecten/duurzaam-voedsel
- LEI, Eric Bakker, Hans Dagevos (2010). Vleesminnaars, vleesminderaars en vleesmijders, duurzame eiwitconsumptie in een carnivore eetcultuur. Den Haag: Deltahage B.V.
Geef een reactie