Wow, wat is er veel veranderd sinds ik de laatste keer schreef over een opgevangen treingesprek. Ik heb het even nagezocht, mijn laatste treinrit was op 5 maart jl. De week erna moest ik al verplicht thuiswerken. Zoals aangekondigd lag er gelukkig nog een interessant gesprek op de plank. Daarom neem ik jullie nog een keer mee op voedingsreis.

Ergens op het traject Den Haag HS – Dordrecht

Treinreizigster: “Ja weet je, als ik dus aankom gaat het direct in mijn benen zitten. Echt waar, anderen krijgen een dikke buik of weet ik veel. Ik kom alleen maar aan in mijn benen.”

Ondertussen in het hoofd van de voedingswetenschapper…

Ik: “Alleen aankomen in je benen? Kan dat wel? Mensen hebben inderdaad een appel- of peerfiguur, maar hoe zat het ook al weer?”

Aankomen in gewicht

Allereerst even bij het begin beginnen. Hoe kom je überhaupt aan extra gewicht? Het klinkt heel logisch en dat is het ook: krijg je meer energie binnen dan je nodig hebt, dan wordt dit overschot opgeslagen als lichaamsvet en kom je dus aan. Dat gebeurt uiteraard niet nadat je je een enkele keer te buiten bent gegaan, maar wel als je dit over een langere periode doet. Bijvoorbeeld een week. Voor vrouwen betekent dit dat ze bij een overschot van gemiddeld 20 kcal per dag (gelijk aan één suikerklontje) na een jaar een kilo zwaarder zijn. (1)

Wil je weten of jij te zwaar bent? Bereken dan je BMI (Body Mass Index) en vergeet niet je middelomtrek op te meten (2,3). Dit laatste is belangrijk omdat het vet dat in en rondom je buik zit minder gezond is dan het vet op heupen en billen. Alleen je BMI zegt namelijk niet altijd voldoende over gezondheidsrisico’s als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten die ontstaan door buikvet (4,5).

treinreis

Vetopslag in het lichaam

De appel- en peerfiguren waar ik destijds in de trein aan moest denken, verwijzen naar hoe je lichaam in het algemeen genomen (extra) vet opslaat. In je buik (appel) of op heupen, billen en soms benen (peer). Deze vetverdeling is daarbij ook nog eens verschillend tussen mannen (met name appels) en vrouwen (met name peren).

Een andere manier om naar lichaamsvetverdeling te kijken is de verhouding tussen je middel- en heupomtrek. Een mannelijke vetverdeling wordt meestal gekenmerkt door een hoge middel-heupverhouding (een relatief dikkere buik). Vrouwen hebben een relatief lage middel-heupverhouding. (6,7)

Naast geslacht, zijn er ook verschillen in wijze van vetopslag tussen verschillende leeftijdscategorieën en etnische achtergronden (6).

Waarom dikkere buik, billen en/ of heupen?

Het verschil in vetverdeling wordt bepaald door onze geslachtshormonen: progesteron, testosteron en oestrogeen. Testosteron zorgt er bij mannen voor dat ze rond de pubertijd spieren gaan aanmaken en hun lichaamsvet afneemt. Vrouwen krijgen door stijgende oestrogeenspiegels relatief meer vetweefsel dan mannen. (6,7)

Daarnaast gaat het vet op een andere plek zitten (6,7). Mannen hebben relatief gezien meer vet op en in hun buik. Bij vrouwen gaat het dus meer op de heupen, billen (en benen) zitten. Dit zie je ook bij transseksuelen die behandeld worden met geslachtshormonen (7,8). Er ontstaat een vetverdeling die hoort bij het gewenste lichaam.

Voor alle vrouwelijke lezers, wees gerust! Dikkere benen hebben een functie: het kunnen baren en borstvoeden van een baby. Het vet kan dan beter op je heupen en dijen zitten, want in je buik moet nog een kindje groeien. Ben je vervolgens zwanger geweest of nog een stap later, in de menopauze, dan gaat het vet zich naar je buik verplaatsen. Daarnaast krijg je na de menopauze ook nog eens meer vetweefsel. Wat daar precies de reden voor is, hormonen of het ouder worden, is niet duidelijk. (6,7)

Waarom mannen nou juist buikvet krijgen is ook niet bekend. Het zou ermee te maken hebben dat dit vet sneller kan worden aangesproken indien actie vereist is (7). Dat was alleen heel lang geleden relevant, als de mannen tijdens het jagen moesten vluchten voor gevaar. Tegenwoordig hebben ze er niet zo veel aan.

Tot slot zijn er ook aanwijzingen dat cortisol, het stresshormoon, een rol speelt bij de plek waar het lichaamsvet wordt opgeslagen. (7)

Hoe kom je er vanaf?

Dat is natuurlijk de grote vraag, en het antwoord is wederom simpel: afvallen. En helaas, dat gaat niet plaatselijk (9). Kortom, door af te vallen, worden je benen uiteindelijk ook minder dik. Wil je ze vervolgens ‘strakker’ maken, dan kun je oefeningen gaan doen. Aangezien ik geen beweegexpert ben, zou ik je daarvoor naar een sportschool willen verwijzen.

Nog even over het afvallen gesproken, check eerst hierboven je BMI en middelomtrek. Niet iedereen heeft namelijk het lichaam van Doutzen Kroes: zolang je gewicht en je buikomtrek maar gezond is zit je goed.

Concluderend

Grote kans dat deze treinreizigster bij gewichtstoename inderdaad dikkere benen krijgt. Al vermoed ik wel dat het dan niet 100% bij haar benen blijft, maar ze over de gehele linie ook wat aankomt.

 

Bronnen

  • Voedingscentrum, voedingscentrum.nl > encyclopedie > energie, 2020
  • Voedingscentrum, voedingscentrum.nl > BMI-meter, 2020
  • Voedingscentrum, voedingscentrum.nl > afvallen > gezond afvallen de start > heb ik een gezond gewicht, 2020
  • Nederlands Huisarten Genootschap, nhg.org > standaarden > volledig > NHG-Standaard Obesitas, 2020
  • Voedingscentrum, voedingscentrum.nl > vraag en antwoord > waarom is buikvet slechter dan vet op je heupen of billen?, 2020
  • World Health Organization, Waist circumference and waist–hip ratio: report of a WHO expert consultation, Geneva, 8–11, December 2008. ISBN 978 92 4 150149 1
  • Jaap Seidell en Jutka Halberstadt, Tegenwicht. Feiten en fabels over overgewicht, 2011. ISBN 978 90 351 3577 2
  • Volkskrant, volkskrant.nl > wetenschap > Suzanne Baart. Hormonen sturen de vetverdeling, 4 september 1999
  • Voedingscentrum, voedingscentrum.nl > vraag en antwoord > hoe krijg ik met afvallen een platte buik of slanke bovenbenen?, 2020