Samen duiken Paulien en Sarai in de complexe wereld van voedselverspilling, milieu-impact van eten, biodiversiteit, circulariteit en culturele aspecten die hierin een rol spelen. Zij proberen uit te vinden hoe je gezond en duurzaam eten zo goed mogelijk kunt combineren. Dit is een reeks van 5 blogs (deel 1 gaat over eten uit het seizoen) over voeding en duurzaamheid.

Eet minder ultra-processed foods

Een van de simpelste tips om gezonder én duurzamer te eten is: hou op met het snaaien van al die ultra-bewerkte crap! En ja, dat klinkt een stuk simpeler dan het is, omdat die ons aan alle kanten wordt opgedrongen: afhaalvoedsel op elke hoek van de straat, kant- en klaar maaltijden op ooghoogte in het koelvak van de supermarkt, snoep en snacks bij de kassa terwijl je wacht en als je een dagje of avondje weg gaat, is een gezonde keuze bijna onmogelijk. De wereld lijkt er op uit te zijn het ons zo uitdagend mogelijk te maken om voor gezond te kiezen, maar wij gaan deze uitdaging graag aan, toch?

Gezondheid en duurzaamheid gaan hand in hand

Er is interessant wetenschappelijk onderzoek gedaan, door onder andere Corné van Dooren van het Voedingscentrum, naar het effect van verschillende voedingspatronen op zowel gezondheidswaarde als duurzaamheid. Die studies wijzen uit dat dierlijke producten zoals vlees, melk en kaas, het meeste bijdragen aan zowel de (negatieve) gezondheidswaarde van de voeding als de milieu-impact. Maar ook onnodige extra’s zoals suikerhoudende dranken, snoep en snacks zijn ongezond én slecht voor het milieu. Reden hiervoor is dat deze voedingsmiddelen geen of weinig gezonde voedingsstoffen bevatten, zoals vezels, vitamines en mineralen, terwijl voor de productie veel landbouwgrond en water nodig is en er ook nog eens relatief veel broeikasgassen (zoals CO2 en methaan) vrijkomen. Daarnaast bevatten deze producten ook enorm veel suiker, verzadigd vet en zout, wat jouw gezondheid niet ten goede komt. [1, 2]

Bewerking van voeding vraagt veel energie

Vanwaar dit komt? Je kunt je wel voorstellen dat er relatief veel energie nodig is om bijvoorbeeld van een aardappel een zak chips te maken. Na bewerking van deze piepers, zitten er weinig voedingsstoffen meer in. In plaats daarvan zit hij nu vol vet en zout wat niet bijdraagt aan je gezondheid. Hetzelfde geldt voor het maken van cola uit suikerbiet of suikerriet en andere grondstoffen. Bedenk ook dat er vaak bijproducten ontstaan bij het maken van ultra-processed foods (zoals resten aardappel in het geval van chips) die vervolgens niet verder gebruikt kunnen worden of hooguit nog als veevoer verwerkt kunnen worden. Dit principe geldt eigenlijk voor alle ultra-bewerkte voeding, zoals kant-en-klare sauzen, repen en tussendoortjes. En daaronder vallen helaas ook die makkelijke kant- en klaar maaltijden (zij het in iets mindere mate dan voor snacks en snoep).

Verpakkingen zijn ook milieuvervuilend

Na jouw filmavondje belandt de verpakking van plastic of ander materiaal op de vuilnisbelt, waar deze verbrand (of in het beste geval gerecycled) wordt en zo nog eens energie vraagt en slecht is voor het milieu. Denk daarom ook aan de impact van verpakkingen van producten die je koopt en probeer actief je hoeveelheid afval te verminderen. Als je ’s ochtends een paar boterhammen smeert en deze niet in een plastic zakje, maar in een broodtrommel meeneemt, dan produceer je relatief minder afval. Als je in plaats daarvan een voorverpakte sandwich koopt, dan gooi je heel wat verpakking weg.

Onbewerkt betekent vaak ook minder verpakking

Onbewerkte of minder bewerkte voeding zoals groente, fruit, aardappelen, volkoren granen en noten bevatten dus meer gezonde voedingsstoffen, zoals vitamines, mineralen en voedingsvezels. Daarnaast zul je zien dat zulke producten vaak minder verpakt zijn. Dit is trouwens nog wel iets waar je zelf aan mee kunt werken. Neem bijvoorbeeld zelf een eigen tasje mee om je groente en fruit mee te nemen en laat nieuwe plastic zakjes in de supermarkt liggen. Dat zou je ook voor brood kunnen doen trouwens, met een bee-wrap of een stoffen zak.

Hoe vervang je ultra-processed foods?

Alternatieven voor die gekochte lunch in plastic is bijvoorbeeld een lekkere zelfgemaakte lunch in een broodtrommel, lunchbox of afwasbare broodzak. Neem ook tijdens een dagje weg gewoon zelf je lunch en wat gezonde snacks mee in plaats van die kleffe patat en zoete troep te eten die je daar aangeboden wordt. Bij het avondeten kook je zelf met verse producten. Als tijd daarvoor moeilijk is, kook dan in het weekend wat extra voor de eerste dagen daarna. Of vries wat maaltijden in. Gezonde snacks zijn zelfgemaakte fruitsalades, noten, gedroogd fruit, olijven, volkoren crackers en snackgroente. Deze zijn ook prima in je dagelijkse tas mee te nemen in een afsluitbaar bakje om te voorkomen dat je na een drukke werk- of studiedag toch in de verleiding komt om ouderwetse crap te kopen op weg naar huis.

Bronnen

  1. Van Dooren C, Marinussen M, Blonk H, Aiking H, Vellinga P (2014) Exploring dietary guidelines based on ecological and nutritional values: A comparison of six dietary patterns. Food Policy 44:36–46 . doi: 10.1016/j.foodpol.2013.11.002
  2. Temme EH, Bakker HM, Seves SM, Verkaik-Kloosterman J, Dekkers AL, van Raaij JM, Ocké MC (2015) How may a shift towards a more sustainable food consumption pattern affect nutrient intakes of Dutch children? Public Health Nutr 18:2468–2478 . doi: 10.1017/S1368980015002426