Laatst sprak ik tijdens de Haagse Food Academy over ‘crowdfeeding’: een wereld waarin informatie over voedsel alom aanwezig is en iedereen zijn mening via social media direct kan delen. Maar wie spreekt er de waarheid? En zijn de huidige voedingsadviezen nog wel up-to-date? De academie omvat een reeks colleges over voedsel -ingevuld door gastsprekers- voor en door Haagse young professionals. In dit blog deel ik enkele interessante inzichten.

College 1: De voedselketen in beeld

De eerste avond in de Maakhavens staat in het teken van de voedselketen. Waar komt het voedsel dat we elke dag eten eigenlijk vandaan? En hoe ging dat vroeger? Jon Verriet, PhD ‘social and cultural food studies’ aan de Vrije Universiteit Brussel, schetst de geschiedenis van kant-en-klaar maaltijden. Enthousiast vertelt hij o.a. dat al in Mesopotamië (het huidige Syrië) de eerste korte voedselketen ontstond door voedseloverschotten. Verschillende beroepen en sociale lagen werden gecreëerd. Wist je dat ‘soldaat’ één van de eerste beroepen is? Zij moesten namelijk de oogst beschermen.

In de 19de eeuw ontdekte Nicolas Appert hoe je voedsel luchtdicht kon bewaren, het begin van blikvoedsel. Tomatenpuree en bouillonblokjes zijn voorbeelden van het eerste echte bewerkte voedsel. Gemaksvoeding is gerelateerd aan deze ontwikkeling. Rond 1900 was dat brood, rond de jaren 50: mayonaise. Geleidelijk werd de voedselketen steeds complexer en langer, waarbij de internationalisering na de tweede wereldoorlog een grote rol speelt. Deze langere voedselketen creëert spanning. Voedselvertrouwen is volgens Verriet dan ook een belangrijke kwestie. Daarentegen werd (en wordt) ons voedsel wel steeds goedkoper en toegankelijker.

Levensmiddelenindustrie

Dezelfde avond spreekt Philip den Ouden, directeur van de Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI). Volgens den Ouden is het niet de vraag óf maar hoe we de voedselketen moeten verduurzamen. Dit doet de FNLI bijvoorbeeld samen met een aantal andere partijen in de ‘Alliantie Verduurzaming Voedsel’. En dat is nog niet makkelijk. Een mooi voorbeeld is verduurzaming van de vleesketen. Hoe meet je of iets duurzaam is, en hoort dierenwelzijn daar wel in meegenomen te worden? Zo is de plofkip namelijk de meest duurzame kip.

Ook laat den Ouden een afbeelding van een fictieve industriële pizza zien. Zo’n pizza kan uit wel 23 ingrediënten bestaan, gemaakt door 160 leveranciers, uit 45 landen. Om te verduurzamen moeten er stappen worden gezet rondom zowel de grondstoffen, productie, verpakking, logistiek, reststromen, consumptie als ook communicatie. De FNLI probeert samen met de aangesloten partijen hierin steeds kleine stapjes te zetten, want verduurzaming gaat niet in een keer.

food academy

College 2: Weet wat je eet

De tweede avond over gezond én duurzaam voedsel vond plaats in het 100% biologische eettentje Fine Fresh Food. Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog in het Erasmus MC en hoofd van Centrum Gezond Gewicht (CGG), spreekt met veel passie over haar doel: het aanbieden van behandelingen op maat om overgewicht en obesitas bij kinderen en volwassenen tegen te gaan.

Van de Nederlandse volwassenen kampt 50% met overgewicht (1). Dat is heel veel en wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren zoals stress, slaaptekort, genen, hormonen, cultuur, sociale omgeving, gedachtevorming over voeding, et cetera. Vaak is bij patiënten van het CGG een ziekte, verborgen medicatie of gendefect de onderliggende oorzaak van hun overgewicht. Middels een combinatie van cognitieve gedragstherapie, voeding, beweging en nieuwe wetenschappelijke inzichten gaat van Rossum samen met haar patiënten de strijd aan tegen hun overtollige kilo’s.

Duurzame voeding

Corné van Dooren, kennisspecialist duurzaam eten bij het Voedingscentrum, vertelt dat als iedereen ter wereld zou eten zoals de Nederlanders, we meer dan 3 aardes nodig hebben om ons van voedsel te voorzien! Kortom, duurzaam eten is nodig en de oplossingen hiervoor liggen in de gehele voedselketen.

In 2011 publiceerde de Gezondheidsraad (GR) ‘Richtlijnen goede voeding ecologisch belicht’ waaruit blijkt dat eten volgens de Schijf van Vijf ecologisch verantwoord is (2). Dat betekent in de praktijk dat we het met iets minder vlees en zuivel zullen moeten doen en ter vervanging meer plantaardige eiwitten. Hierdoor vermindert de uitstoot van broeikasgassen en landgebruik. Daarnaast raadt de GR o.a. aan om: te kiezen voor duurzame vis, minder tussendoortjes, snacks en dranken te eten en minder voedsel te verspillen. Lees deze blog van Vera over de Richtlijnen Goede Voeding 2015.

food academy

Voedingsadvies anno 2015

Mijn eigen bijdrage haakt in op het praktisch toepassen van de voedingsadviezen. Huidige adviezen als ‘eet voldoende groente en fruit, eet met mate en gevarieerd‘ zijn al 100 jaar hetzelfde en zullen dat ook de komende 100 jaar blijven. We moeten het alleen eens gaan doen! Wist je dat slechts 5% van de Nederlanders 200g groente per dag eet? (3) En ja, dagelijks voldoende groente heeft écht impact op je gezondheid. Kortom, laat je niet gek maken door angstaanjagende mediaberichten, tweets of voedingshypes. Nuanceer, en neem morgen eens groente als tussendoortje!

Bronnen

  1. Brink CL van den (RIVM), Blokstra A (RIVM). Hoeveel mensen hebben overgewicht? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, <http://www.nationaalkompas.nl> Nationaal Kompas Volksgezondheid\Determinanten\Persoonsgebonden\Overgewicht, 23 juni 2014.
  2. Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding ecologisch belicht. Den Haag: Gezondheidsraad, 2011; publicatienr. 2011/08.
  3. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010. Diet of children and adults aged 7 to 69 years, 2011

Foto’s ontleend via Twitter #ythfa & Willemijn Sneller