Wie moet je nu geloven als het gaat om voedingsadviezen? Is het je dokter, je diëtist, je moeder, beroemdheden, televisieprogramma’s, documentaires, tijdschriften, de overheid, het Voedingscentrum, de supermarkt, voedingsmiddelenfabrikanten, de biologische industrie, alternatieven geneesheren of jezelf?
Foodie geloofwaardigheid
Als wetenschapper houd ik niet zo van het woordje ‘geloven’. Ik weet liever iets dan dat ik iets geloof. Maar soms kun je gewoonweg niet iets 100% zeker weten, je kunt niet van alles zelf de waarheid achterhalen en je hebt het waarschijnlijk al druk genoeg om ook nog eens expert op elk gebied te worden. Daarom moet je soms op andere mensen vertrouwen; het is bijvoorbeeld handig als je de tandarts vertrouwt wanneer hij vertelt dat een gaatje gevuld moet worden, of de aannemer wanneer hij je huis bouwt. Maar ook bij het uitzoeken wat nu bewezen gezond is om te eten is het fijn als een expert het je kan uitleggen. Hoe geloofwaardiger de persoon, hoe meer je hem of haar op zijn woord kan geloven. Geloofwaardigheid is zo belangrijk dat de meeste bedrijven, personen en industrieën er alles aan doen om geloofwaardig over te komen. Wetenschappers, maar ook voedingsmiddelenfabrikanten, keurmerk instanties, politiek, industrieën, actievoerders en lobby partijen willen allemaal worden geloofd. Zonder geloofwaardigheid verkopen bedrijven namelijk geen producten, hebben keurmerken geen waarde, komt een boodschap niet over, wordt je niet serieus genomen en niet op je gestemd.
Ingrediënten van geloofwaardigheid
In het boekje “Ingrediënten van geloofwaardigheid. Goed eten onder de loep” (Boom Lemma uitgevers) vertellen al deze partijen hoe ze proberen zo geloofwaardig mogelijk over te komen. Het geeft een mooi kijkje achter de schermen van bedrijven hoe geloofwaardigheid wordt gemaakt. En daar kun je als consument een hoop van leren. Want hoewel weinig mensen erbij stilstaan is bijvoorbeeld ook de biologische landbouw een industrie die geld moet verdienen en daarom hard aan zijn geloofwaardig werkt. Uit een interview met de ketenorganisatie voor biologische landbouw en voeding blijkt dat ze een aparte manier hebben om geloofwaardig te blijven. De ketenorganisatie weet dat biologische voeding niet gezonder is dan reguliere voeding, ze zeggen hierover het volgende: “In feite mag je niet zeggen dat biologisch gezonder is, want dan is er sprake van een gezondheidsclaim en die moet je ook kunnen onderbouwen. Volgens geldende maatstaven is dat niet wetenschappelijk bewezen.” Maar deze industrie heeft mazzel. Ze hebben namelijk een hele achterban die wel gelooft dat biologische voeding gezonder is, waardoor de geloofwaardigheid van deze industrie ondanks gebrek aan bewijs toch nog hoog is. Dat biologische voeding gezonder zou zijn is zelfs het belangrijkste motief van consumenten om biologisch te kopen. “Wij denken dat biologische voeding de consument een gegronde gezondheidsbeleving geeft, waar hij zich niet snel door een onderzoekje vanaf laat brengen.” zegt de organisatie. Deze industrie heeft er veel baat bij dat consumenten iets geloven wat eigenlijk niet waar is. Dit geloof houden ze graag in stand, en ze zullen niet snel de wetenschappelijke onderzoeken laten zien waaruit blijkt dat er nauwelijks verschil is tussen biologisch en reguliere voeding.
Voedingsclaims
Voor Unilever is de wetenschap juist iets wat ze gebruiken om hun reputatie hoog te houden of als bewijs voor voedingsclaims, blijkt uit een interview met hen: “Daarnaast helpen al die publicaties ons om geloofwaardiger over te komen ten opzichte van een aantal externe partners.” zeggen ze hierover. Waar voor het ene bedrijf wetenschap wordt gebruikt om geloofwaardig over te komen, is het voor het andere bedrijf beter om wetenschap te vermijden. Geloofwaardigheid is in sommige bedrijven niet meer dan een marketingtruc om geld te verdienen. En het aanhalen van wetenschappelijk onderzoek (of in het geval van de biologische landbouw het vermijden van wetenschap) is een manier om geloofwaardigheid te krijgen. Dat is jammer, wetenschap zou juist gebruikt moeten worden om de waarheid boven tafel te krijgen, ongeacht wat die waarheid is, zonder het doel om geld te verdienen.
Als je kijkt naar wat iemand geloofwaardig maakt, zie je dat er in de voedingswereld hartstikke veel mensen geloofwaardig worden gevonden op basis van zaken die er niet toe doen. Hoe slank en gespierd je bent, hoe beroemd je bent, hoeveel geld je hebt, hoe vaak je op tv komt, hoe aardig je gevonden wordt of hoe leuk je boodschap is, zou eigenlijk niet uit moeten maken voor geloofwaardigheid. Maar helaas doet dat het wel. Als je het mij vraagt krijg ik liever een wortelkanaalbehandeling van een goed opgeleide tandarts, dan van een knap model, een verkoper van kunstgebitten, of een beroemde BN’er.
Eet als een expert
Als je ons boek Eet als een expert gaat lezen is het ook handig dat je ons gelooft. Zonder jouw geloof in onze expertise is het boek waardeloos (gelukkig staan er dan nog steeds mooie plaatjes en lekkere recepten in). Het doel van het boek is om je het bewijs te laten zien over gezonde voeding, zodat je goed onderbouwt gezonder kan gaan eten en chronische ziektes kunt voorkomen. Het maakt ons niet uit wat die waarheid is, of koffie nu het risico op ziektes verhoogt of niet, dat maakt ons niet uit. En of je nu wel of niet gelooft dat margarine het cholesterol verlaagt vergeleken met roomboter, deze relatie is er nog steeds.
Het is goed om te twijfelen aan de geloofwaardigheid van bedrijven, helemaal als ze je iets proberen te verkopen. Denk eens na of wetenschappelijk bewijs in hun voordeel of nadeel spreekt en of ze niet alleen maar geloofwaardig zijn omdat ze knap, beroemd of aardig zijn. Mocht je nog twijfelen aan onze geloofwaardigheid: wij hebben lang doorgeleerd om diëtist of voedingswetenschapper te worden, worden niet door de voedingsindustrie betaald, en worden bepaald niet rijker van het verkondigen van onze boodschap. En je kunt alles wat we zeggen gewoon controleren en opzoeken in de literatuur. Maar je kan natuurlijk ook zelf een expert worden door een opleiding te doen, dan hoef je niemand meer op zijn woord te geloven en weet je straks zelf alles over voeding en gezondheid, of leer je professioneel een gaatje vullen.
Welke opleiding zou je adviseren?
Bionext stelt zoals boven al gezegd: ‘Het is niet wetenschappelijk bewezen dat biologisch gezonder is.’ Dit soort onderzoek is duur, lastig uitvoerbaar en wordt zeker niet betaald door de grote voedingsindustrie. Wel is bij diverse biologische producten bewezen dat ze gezonder van samenstelling zijn dan de gangbare variant. Zo bevat biologische melk en vlees meer omega-3 vetzuren dan gangbare varianten, zonder dat het aantal calorieën of verzadigde vetzuren toeneemt. Maar daarmee kun je nog niet wetenschappelijk claimen dat het gezonder is om dat te eten.
Gelukkig denken mensen zelf na: als je producten eet die zonder gif geproduceerd worden, is de kans dat er gifresten op het product zitten, erg klein.
Het helpt je geloofwaardigheid ook als geen onzin verkoopt. In de biologische landbouw mogen wel gifstoffen gebruikt worden, alleen bepaalde synthetische gifstoffen niet. Spinosad mag gewoon (doodt ook bijen) en een hele rits van koperzouten worden ook veel gebruikt.
Biologische landbouw zorgt goed voor de aarde. Probeert de aarde naast de zon gezond te houden voor ons nageslacht en de natuur
iamafoode komt op mij geloofwaardig over, maar het helpt niet als ik dan een taalfout tegenkom: goed onderbouwd is met een d. 🙂 , dan dalen jullie weer een klein beetje in mijn achting.
Toch dank voor alle goede adviezen!
Hoi! Ik heb een vraag: wat te doen als een erkende diëtist onzin verkoopt? Zoals dat verzadigde vetten (roomboter) en kokosolie goed zouden zijn en dat “plantaardige oliën, halvarine, margarine en andere “troep”” vermeden moet worden? (terwijl er daarvoor werd gepraat over ONverzadigde vetten zoals olijfolie (ook plantaardig!!) en omega-vetzuren. Ik heb de betreffende diëtiste opgezocht in het KwaliteitsRegister, en deze staat wel geregistreerd (maar het diploma niet), dus ze bezit wel de juiste diploma’s en een BIG registratie. HELP!