Op vrijdag 18 december onlangs waren enkele I’m a Foodie bloggers aanwezig op het symposium ‘Gif op mijn Bord’ in Maastricht. Hierbij werden door verschillende gastsprekers een flink aantal onderwerken onder de loep genomen. Er waren verschillende onderwerpen. Voor het volledige programma klik hier deze waren met name gerelateerd aan hypes en trends uit de (sociale) media. Ook dr. Lex Verdijk was spreker en gaf de laatste inzichten over bietensap. Tijdens mijn Master heb ik les gehad van Verdijk en circa 1,5 jaar geleden schreef ik al een blog over bietensap. Klik hier voor de blog over bietensap: to beet of not to beet. Zou er in de tussentijd nog veel zijn veranderd?

Wat doet bietensap ook alweer?

Bietensap bevat veel nitraat. Net als sla en spinazie. Nitraat wordt door bacteriën in de mond omgezet in nitriet. Nitriet op zijn beurt kan weer worden omgezet in stikstofmonoxide. Stikstofmonoxide kan het zuurstofverbruik in de spieren tijdens het samentrekken van de spier beïnvloeden. Het kan bijvoorbeeld voor zorgen dat de zuurstofverdeling in de spier gelijker is verdeeld, maar ook dat de mitochondriën (de energiecentrales in de spier) efficiënter werken (1,2).

Testresultaten

Verdijk vulde dit aan met testresultaten waaruit bleek dat 15-20% langere inspanning bij dezelfde intensiteit mogelijk is, en 10km tijdritten sneller werden gereden door een mogelijk lager zuurstof gebruik. Met name submaximaal, variërend van 45 tot 80% van de maximale inspanning. Bij een langere duur dan >45min, 1500-5000m hardlopen en zeer getrainde atleten werd niet of nauwelijks effect gemeten. De piek van nitraat in het plasma ontstaat na circa 2 á 3 uur en is binnen 12 uur weer verdwenen. Meerdere dagen achter elkaar bietensap nemen om de prestatie te bevorderen heeft dus geen zin/hetzelfde effect als 3uur voor inspanning bietensap te nemen.

Tot zover nog niet heel veel nieuws. Interessanter waren de testresultaten uit een test waarin puur nitraat werd vergeleken met bietensap, rucolasap en spinaziesap. Zou hier verschil tussen zitten? De nitraatpiek was hierin vergelijkbaar, hooguit in het verloop een klein verschil. Maar wat ze in dit onderzoek ook hadden meegenomen was de bloeddruk. Eerder beschreef ik al dat de bloeddruk kan dalen van bietensap. Wat bleek? De bloeddruk daalde aanzienlijk, behalve bij de testpersonen van het pure nitraat. Mogelijk is dit toe te schrijven aan andere eigenschappen van groente, aldus Verdijk.

Deze resultaten van verlaging van de bloeddruk leiden weer tot een meer specifieker onderzoek in de klinische setting, gericht op de bloeddruk. Waar het bij sporters geen zin heeft om meerdere dagen bietensap te nemen, heeft de patiëntengroep met hoge bloeddruk hier mogelijk wel meer baat bij. Gedurende vier weken werd er 250ml nitraatrijkegroente concentraat gegeven, dit leidde tot een langer termijn daling van de bloeddruk, zowel systolisch als diastolisch, verbetering van endotheelfunctie en vermindering van vaatstijfheid.

bietensap

Risico’s

Verdijk vermeldt terecht dat het opmerkelijk is dat in deze studies de aanvaardbare dagelijkse inname van nitraat (gesteld op 3,7 milligram per kilogram lichaamsgewicht) vaak werd overschreden. Echter deze toxische grens is vastgesteld met een veiligheidsmarge 100-500x. De rol van nitriet op mogelijke schadelijke effecten blijft duidelijk, met name omdat er alleen nog maar dierstudies bekend zijn. De vertaling van dieren naar mensen is niet altijd kloppend. En er zijn ook dierstudies die geen risico op bijv. kanker bij een hoog nitraatgebruik aantonen. Hierdoor lijkt het duidelijk aangetoonde grote positieve effect van nitraatrijke groente overhand te nemen ten opzichte van de (nog) onduidelijke risico’s van teveel nitraatrijke groente.

Conclusie

  • Bieten, rucola of spinaziesap kan de verbeterde zuurstof efficiëntie en fysieke prestatie bij matig getrainde sporters verhogen, als ook bij verschillende patiëntengroepen
  • Bij topsporters is dit prestatieverhogende effect (nog) niet aangetoond
  • Een daling van de bloeddruk bij patiëntengroepen, door het nemen van nitraatrijke groente (concentraat) is een duidelijk positief effect op de cardiovasculaire gezondheid
  • Het lijkt erop dat het overschrijden van de aanvaardbare dagelijkse inname van nitraat vanuit natuurlijke bronnen niet leidt tot extra gezondheidsrisico’s

Bronnen

  1. Cooper CE.  (1994) Nanomolar concentrations of nitric oxide reversibly inhibit synaptosomal respiration by competing with oxygen at cytochrome oxidase. FEBS Lett 356: 295–298
  2. Clerc P, Rigoulet M, Leverve X, Fontaine E. (2007) Nitric oxide increases oxidative phosphorylation efficiency. J Bioenerg Biomembr 39: 158–166..