Op vrijdag 18 december onlangs waren enkele I’m a Foodie bloggers aanwezig op het symposium ‘Gif op mijn Bord’ in Maastricht. Hierbij werden door verschillende gastsprekers een flink aantal onderwerken onder de loep genomen. Zo ook een college over de zin & onzin van detoxen, dat werd gegeven door prof. Dr. RF Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie aan de Wageningen Universiteit en Researchcentrum. Hierbij was ik weer even terug in de collegebanken bij de heer Witkamp, zijn enthousiasme en passie waren ook hier in Maastricht weer te horen. In deze blog deel ik de wetenswaardigheden over detoxen die werden besproken.

De populariteit van detoxen

Als ik op Google ‘detox’ invoer komen er binnen 2 seconden >63 miljoen hits! Dat dit een immens populair onderwerp  is blijkt wel door dit aantal hits. Hiermee opent de heer Witkamp ook zijn college, over welke soorten van detoxen ons via Google om de oren vliegen. Voorbeelden hiervan zijn ‘oil pulling’, klysma, sapkuren, warmwater baden, vasten en klei behandelingen (huid & oraal). Zelf had ik nog nooit van ‘oil pulling’ en klei behandelingen gehoord, dus ben ik maar eens even op onderzoek uitgegaan. Vele ‘gezondheidsgoeroes’ hebben het over ‘oil pulling’ en het idee is dus dat je olie ongeveer 10 minuten in je mond spoelt en hierdoor zouden je hormonen beter in balans raken, je kunt beter slapen, het bindt vuil en bacteriën én het heeft nog vele andere positieve effecten (1). Bij de kleibehandelingen moest ik even 3 keer goed lezen toen de alinea op een detox pagina begon met ‘eet 2 keer per dag een theelepel klei en je geeft jezelf een super detox, dit maakt ziekteverwekkers onschadelijk en helpt bepaalde klachten verhelpen’ (2). Na alle trends op detox gebied, werd ons hierna uitgelegd wat men verstaat onder detoxen.

Wat is detoxen

Het algehele idee van detoxen is het moeilijke woord ‘cathasrsis’, wat reiniging betekent doordat er ‘iets’ uit het lichaam moet. Vroeger werd dit bijvoorbeeld gedaan door aderlaten. In de alternatieve geneeskunde wordt onder detoxen het ontdoen/reinigen van het lichaam van afval- en gifstoffen verstaan met 1 uiteindelijk doel; een fitter, energierijker en gezonder lichaam (3,4,5). Ons eigen lichaam heeft een eigen detox apparaat, namelijk de lever! De lever reinigt 24 uur per dag de afvalstoffen en potentieel toxische stoffen in je lichaam. De wateroplosbare stoffen kunnen makkelijk met behulp van de nieren uitgescheiden worden via de urine. De wat complexere stoffen ondergaan eerst wat verwerkingsstappen via de lever, onder andere door binding aan gal en worden uiteindelijk ook uitgescheiden via urine en/of ontlasting. Door het gebruik van detox gaan de lever en/of nieren niet sneller werken en dragen dus ook niet bij aan dit zelfreinigende proces van het menselijk lichaam (6).

Is detoxen nou eigenlijk gezond?

Wat duidelijk naar voren kwam tijdens het praatje van de prof. Dr. Witkamp is er nauwelijks tot geen wetenschappelijk bewijs is dat detoxen een gunstige werking heeft op het lichaam. Dit liet mijn eigen literatuuronderzoek (PubMed) ook zien, ik was wel benieuwd of er inmiddels wetenschappelijke artikelen over dit onderwerp zijn gepubliceerd maar ik kon geen artikelen vinden. Verder is het onduidelijk wat voor een gif- of afvalstoffen verwijderd zouden worden en hoe dit proces in het lichaam verloopt. Mocht je ondanks het gebrek aan wetenschappelijk bewijs toch willen detoxen, de meeste (korte) detox methoden zijn onschadelijk voor het lichaam. Wel moet gezegd worden dat sommige vormen van detoxen, waaronder de extreme vormen als laxeren en/of het gebruik van mogelijk gecontamineerde olie- en kleisoorten met bijvoorbeeld lood of andere verontreinigen nadelige effecten kan hebben. Deze methoden kunnen dus het tegenovergestelde effect van detoxen teweeg brengen, zij kunnen schade aan het menselijk lichaam aanbrengen (5). Hierbij kun je denken aan een verstoring van het microbiologische evenwicht in de darm, een afname van de ontgiftigingscapaciteit van de lever en het darmkanaal. Verder kan een langdurige vorm van detoxen voor tekorten van essentiële vitamines en mineralen zorgen.

Waarom detoxen?

Het antwoord op waarom mensen gaan detoxen is meer in de sociologie te vinden dan in de biologie (aangezien de positieve effecten tot op heden nog niet wetenschappelijk zijn aangetoond). Hier springen commerciële partijen handig op in door het aanbieden van aanbiedingen voor kuuroorden, speciale producten zoals sappen, olie, klysma’s en kleiproducten.

Conclusie: dit praatje werd afgesloten met de woorden ‘schaadt het niet, het baat zeker niet’. Zolang de huidige wetenschap geen onderbouwing kan geven voor de gunstige effecten van detoxen wordt het zeker niet aangeraden.

Bronnen

1. Rens Kroes
2. Detox Academy
3. Fitzpatrick M; The meaning of detox. Lancet 2003;361:94
4. Dixon B ‘Detox’, a mass delusion. Lancet Infect Dis 2005;5:261
5.  Voedingscentrum
6. Voedingscentrum: je lever is de enige en beste detoxmachine