Fred Brouns hield op het symposium Gif op mijn Bord een korte maar krachtige lezing over de invloed van fructose op de gezondheid. Over fructose doen de laatste tijd – zeker na het bezoek van dr. Lustig in RTL Late Night in mei 2015 – vele spookverhalen de ronde (1). Volgens dr. Lustig is de fructose consumptie één van de grootste bedreigingen voor de gezondheid. Fructose zorgt voor obesitas, leververvetting, is verslavend en nog veel meer. Maar hoe terecht is het om fructose de zwarte piet toe te schuiven?

Wat is fructose?

Fructose is een monosacharide. Het is een onderdeel van het gewone suikerklontje, wat voor de helft uit glucose en voor de helft uit fructose bestaat. Samen wordt dat de disacharide sacharose. Fructose komt ook ‘los’ voor in onder meer fruit maar ook in bijvoorbeeld honing. Fructose is relatief iets zoeter dan glucose; het is ruim 1,5 keer zo zoet. Hierdoor is het vaak onderdeel van bijvoorbeeld glucose-fructosemengsels die aan producten worden toegevoegd om ze (extra) te zoeten. Denk aan vruchtendranken, koekjes, zoet broodbeleg, etc. Qua voedingswaarde wijkt fructose niet af van andere koolhydraten: per gram levert het 4 kcal op (2).

EFSA

Brouns legt uit dat matige consumptie van fructose geassocieerd wordt met een hogere insulinesensitiviteit en dat grote hoeveelheden geassocieerd worden met een lagere insulinesensistieviteit maar dat deze laatste bevinding te relateren is aan de mate van overgewicht. Hij stipt aan dat de EFSA, de European Food Safety Authority, heeft zelfs de claim heeft goedgekeurd dat fructose gunstiger is dan glucose vanwege het effect op het bloedglucosegehalte. Fructose moet eerst worden verwerkt door de lever waardoor het een minder hoge en snelle stijging geeft van het bloedglucosegehalte (3).

Glycemische index

Logischerwijs heef fruit dan ook een relatief lage glycemische index. De glycemische index is de maat waarin wordt afgemeten hoe snel de glucoseconcentratie in het bloed toeneemt na het consumeren van koolhydraatbevattende producten. Een glycemische index van lager dan 55 wordt beschouwd als laag (4). Brouns legt uit dat de glycemische index niet heel erg veel verschilt tussen vers sap en fruit. Een appel heeft bijvoorbeeld een glycemische index van 36 en appelsap een glycemische index van 41. Beide vallen nog steeds onder een lage glycemische index. Brouns geeft aan dat de kans op overconsumptie van suikers – en dus calorieën – door de consumptie van sap wel groter is dan via de consumptie van gewoon fruit.

suikers

100% sap

Vervolgens laat Brouns diverse grootschalige, recente studies zien die geen verband aantonen tussen de consumptie van 100% sap en overgewicht bij zowel kinderen, adolescenten als volwassenen. De studie van Wang et al. uit 2012 toont zelfs aan dat de consumptie van 100% fruit sap werd geassocieerd met een gezondere leefstijl en lichaamsgewicht onder volwassenen dan mensen die geen vers fruitsap consumeerden (5). Echter, Brouns gaf aan dat studies aantonen dat de consumptie van fruitsap wel invloed heeft op het gewicht van kinderen van 3 jaar en jonger.

Gezondheidseffecten in perspectief

Maar hoe zit het dan met die leververvetting en alle andere gezondheidsklachten? Die vallen misschien wel mee. Onderzoek wijst uit dat bij een normale consumptie van 50-60 gram fructose per dag er geen verhoogd risico is op diabetes type 2, overgewicht of hart- en vaatziekten bij hogere consumpties neemt het risico wel toe (6). Als je bedenkt dat een kleine appel van 100 gram zo’n 6 gram fructose bevat zul je een vrij hoge fruitconsumptie moeten hebben om aan die 60 gram te komen (7). Logischerwijs wordt de grootste hoeveelheid fructose gehaald uit de ‘gewone’ tafelsuiker. Ook Brouns toont studies waarin geen generiek effect werd gevonden op het bloedglucosegehalte bij diabetici en suiker uit 100% vruchtensap niet geassocieerd wordt met een hoger risico op het ontwikkelen van diabetes type 2.

Als take away message geeft Brouns voor de consument mee:

  • 100% sap zit nog vol met voedingsstoffen maar heeft ook een hoog natuurlijk suikergehalte. Dat vraagt om beperkte inname
  • Een kleine hoeveelheid vers sap (gelijk aan 1-2 vruchten of max. 50-100ml) kan probleemloos met regelmaat geconsumeerd worden. MAAR vers fruit heeft de voorkeur
  • In het geval van DORST: verdun 100% fruitsap of drink 100% water
  • Geef geen vruchtensap aan jonge kinderen (1-3 jaar) om redenen van ongewenste zoetgewenning en de negatieve effecten op de mondhygiëne.

En daar is geen spelt tussen te krijgen.

Bronnen

  1. RTL Late Night. Robert Lustig verklaart suiker de oorlog. https://www.youtube.com/watch?v=w7lN0j3ANr4 Geraadpleegd op 29-12-2015
  1. Voedingscentrum. Suiker. Geraadpleegd 29-12-2015
  1. Sun, SZ en Empie, MW. Fructose metabolism in humans – what isotopic tracer studies tel us. Nutr Metab (Lond). 2012; :89
  1. Voedingscentrum. Glycemische index.  Geraadpleegd 29-12-2015
  1. Wang Y et al. Impact of orange juice consumption on macronutrient and energy intakes and body composition in the US population. Public Health nutr. 20112 Dec; 15(12): 2220-7
  1. Kolderup, A en Svihus B. Fructose metabolism and relation to atherosclerosis, type 2 diabetes and obesisty. Nutr. Metab. 2015; 2015: 823081
  1. NUTTAB 2010 Online Searchable Database . Geraadpleegd 29-12-2015