In deel 2 schreef ik over het herstellen van een burn-out. In het laatste en derde deel van deze drieluik wil ik jullie meenemen in het verdere herstel en de keuzes die ik maakte om er weer helemaal bovenop te komen. Ik was inmiddels 10 maanden verder toen ik 100% beter werd gemeld en weer volledig aan het werk ging.

Van ‘nee’ naar ‘ja-stand’

Toen ik weer het vermogen kreeg om na te denken en te plannen, ging er een wereld voor me open. Wat hielp was de quarantaine tijdens de uitbraak van Covid-19. In deze periode heb ik pas echt mijn passie voor eten en koken hervonden, omdat er gewoonweg meer tijd ontstond. Ik merkte dat ik weer (vanzelf!) boodschappenlijstjes begon te maken en mijn groentela steevast vol stopte met verse groente. Later genoot ik volop van het zomerfruit en ik begon fruit weer als tussendoortje te eten en at augurken of komkommer tijdens het koken. Als ik terugkijk op mijn burn-out kan ik zien hoe erg ik op de ‘nee-stand’ stond. Tegen elke nieuwe taak wilde ik nee zeggen, elke extra klus of vraag was me teveel. Ik had continu het gevoel dat mijn werkgeheugen te vol zat. Als je kijkt naar stress en de invloed op je hersenen, is dit heel duidelijk te verklaren (kader 1).

Stress start in je hypothalamus, de hypothalamus maakt het stresshormoon cortisol aan en cortisol activeert de hippocampus, die de stress op zijn beurt moet remmen. Bij teveel stress raakt de hippocampus overwerkt en laat de hippocampus nou net het centrum zijn waar je vermogen zit tot leren en onthouden (1).

Schrijven om patronen te herkennen

Door te blijven schrijven en/of spraakberichten in te spreken (lees tips bij deel 2), kwam ik achter patronen die me anders ontschoten waren of vergeten was. Ik las terug dat ik een lange tijd valeriaan slikte voordat ik daadwerkelijk in mijn burn-out raakte. Op het hoogtepunt slikte ik wel drie keer per dag een valeriaanpil, omdat dan de druk op mijn borst en de opgefoktheid afnamen. Ik sliep ook beter, tot mijn moeder zei dat valeriaan misschien niet de beste oplossing was voor mijn klachten. Dat was het punt dat ik naar mijn huisarts ging en ik werd ziekgemeld. Ook kon ik teruglezen wat ik soms op dagen at en dat was treurig en verhelderend tegelijk. Waarbij mijn ontbijt en lunch op den duur normaliseerden, bleef het diner nog maandenlang belabberd (zie kader 2). Eten was een praktische aangelegenheid geworden van (snelle) energie naar binnen stoppen. Ik at zonder liefde. 

Burn-out diner 1: een eiwitreep, zakje chips, twee sesamkoekjes, handje cranberry-noten, een plak kaas, handje pinda’s en een biertje. 

Burn-out diner 2: twee stuks knäckebröd, schaaltje kwark, een eiwitreep en een reep chocolade. 

Burn-out diner 3: een stukje chocola, vijf toffees, een eiwitreep en een chocoladecroissant.

Werk aan zingeving

Hoewel ik mijn bedrijfsartsen (ik versleet er twee) vreselijk vond (lees: ze gaven alleen maar ongevraagde adviezen en waren daarmee absoluut niet OEN (Open, Eerlijk en Nieuwsgierig)). Heeft nummer twee me wel weten te prikkelen met de vraag: ‘wat kun en wil je wel doen als je nog niet aan het werk kunt?’ Mijn droom was om yogales te geven, omdat ik immers een yogaopleiding volgde en best een groepje mensen wist te enthousiasmeren. Dus zodoende, begon ik iets op te pakken dat me zingeving gaf. Ik plaatste een bericht op Instagram, huurde een gymzaal in een kraakpand en gaf twee keer per maand yogales op zondagavond. Hier kwam ik tot inzicht dat ik -hoe onrustig ik zelf ook van binnen was- altijd de rust op een ander kon overbrengen. Dit gaf mij enorm veel energie en voldoening. Sowieso blijkt zingeving een erg belangrijke te zijn in het herstellen van een burn-out. Immers, je kunt gemakkelijk leeglopen als je week vooral gevuld is met taken die je teveel energie kosten.

Leven van binnen naar buiten

Mijn yogaleraar zei me in deze periode: als je altijd goed voor jezelf gezorgd hebt, wil dat niet meteen zeggen dat dit van binnenuit kwam. Het kan ook iets zijn wat je jezelf van buitenaf hebt opgelegd, omdat je er waarden aan hebt gehangen als ‘gezondheid’ en ‘een goed lichaam’. Dit gaf mij een prachtig inzicht. De jaren dat ik zo goed voor mezelf zorgde, hadden ook iets spartaans. Ik leefde van buiten naar binnen. Wat zou er gebeuren als ik echt van binnenuit voor mezelf ging zorgen? Dus niet sporten, omdat het ‘moet’ en groente eten ‘omdat dat gezond is’, maar omdat ik daar zin in heb of voel dat ik het nodig heb. Yoga hielp hierbij. Yoga betekent ‘het stopzetten van het schommelen van de geest’. Yoga is verbinding maken met wat er van binnenuit leeft. Door hier meer contact mee te maken, kon ik ook betere keuzes maken vanuit mezelf. Ik leerde weer luisteren naar mezelf.

Yoga heeft nog een fijne bijkomstigheid: je wordt fijngevoeliger voor de signalen die je lijf geeft en staat op den duur beter afgesteld. Waardoor je eerder je grenzen aanvoelt en kunt aangeven. Hoe vaak gebeurt het me wel niet dat pas als ik op de yogamat kruip, ik voel hoe moe ik eigenlijk ben. Als ik door mijn week ren, sta ik daar te weinig bij stil. Yoga haalt me dus direct naar het nu en ook hoe ik me nu voel. Dan kan ik mezelf beter een halt toe roepen en bijvoorbeeld iets uit mijn agenda schrappen.

Happy end

Deze drieluik is geschreven vanuit mijn eigen ervaring (n=1). Ik wil niet pretenderen dat ik alle wijsheid in pacht heb en dat ieders proces zo zal verlopen. Arboned stelt dat een burn-out van enkele maanden tot 2 jaar kan duren en gemiddeld acht maanden duurt (2). Met mijn 10 maanden scoor ik dus iets hoger dan gemiddeld, maar dat wil niet zeggen dat ik er met 10 maanden al helemaal was. Er waren (en zijn) na die maanden nog altijd dagen dat ik hartkloppingen heb en doodmoe thuis kom na een -in mijn ogen- normale dag. Waarschijnlijk is dit een staartje van een langdurig overbelast systeem. De illusie dat ik ooit weer zoveel kan doen als ik deed, heb ik laten varen. Ik vind mezelf doorgaans minder stressbestendig dan een ander persoon, en dat vind ik heel vervelend en toch is het ook iets om dankbaar voor te zijn. Tegenwoordig geeft mijn lichaam sneller signalen en die zorgen er voor dat ik eerder op de rem trap. 

Conclusie

Zoals je in deze drieluik hebt kunnen lezen, is het bar weinig over voeding gegaan. De tips die ik heb gedeeld, gaan ook weinig over voeding. Een burn-out doorloopt namelijk drie fasen (3) en dat zijn kort door de bocht:

  1. De burn-out accepteren, erkennen en rust nemen
  2. In kaart brengen welke zaken spanning geven
  3. Bedachte oplossingen toepassen om spanning weg te nemen

Voeding kan daarin een aanvulling zijn, maar is nooit DE oplossing. Een verse moot zalm is misschien geweldig met al zijn omega-3-vetzuren, maar zal nooit de oorzaak van je spanning wegnemen.

De laatste tips die ik deel zijn eigenlijk tips voor iedereen, omdat ze je bewust maken van je handelen. Kortom, tips om jezelf te voeden in de breedste zin van het woord:

Tips deel 3:

  • Zorg steevast voor een portie vlees, vis, vleesvervanger in de vriezer en in de voorraadkast een blik kikkererwten, een pak quinoa of rijst. Als je dan wekelijks verse groente koopt, flans je zo een maaltijd in elkaar en bevat de maaltijd alles wat je nodig: een portie eiwitten, verse groente en voedingsvezels.
  • Reserveer ruimte in je agenda voor het doen van boodschappen. Een vaste dag kan helpen of laat eens per week de boodschappen thuis bezorgen.
  • Plan maximaal 1 groot “event” in het weekend of per dag (als je dat al aankunt). Mijn grootste valkuil was dat ik toen ik ook maar weer een veertje van mijn lippen kon blazen, direct extreem veel ging ondernemen.
  • Het bijhouden van een (spraak)dagboek is echt een aanrader. Hierdoor kun je af en toe teruglezen en zie je hoe je (dus echt wel) groeit in je herstel. 
  • Beoefen nog steeds (iets actievere) yoga. Door je lijf rustig te bewegen en met aandacht bij je adem te blijven, kun je belachelijk veel rust ervaren na afloop. De mogelijkheden via Youtube zijn enorm; schaf een matje aan en doe 20 minuten yoga in je woonkamer.
  • Pak dingen op waar je blij van wordt, waar je energie van krijgt en wat als vanzelf gaat (je talent!). Zingeving is belangrijk in deze fase, dus koop planten om voor te zorgen, start een moestuin of bak iets lekkers voor je geliefden.

Ik hoop dat je de drieluik over burn-out met veel plezier hebt gelezen en dat je er wat aan hebt. Als je nog vragen hebt of opmerkingen, laat dan gerust een berichtje achter onder de blog.

Bronnen

  1. Wat is stress en wat kunnen we eraan doen?, Erik Scherder, geraadpleegd op 26-09-2020
  2. Arboned, werkstress, geraadpleegd op 26-09-2020
  3. Thuisarts, hoe herstel in van een burn-out, geraadpleegd op 26-09-2020