Tv-programma’s kijk ik nauwelijks, maar de reisprogramma’s van Floortje Dessing vormen daar absoluut een uitzondering op. De plaatsen die ze bezoekt en de avonturen die ze meemaakt vind ik fantastisch! Zo kocht ik dan ook ooit haar boek ‘365 dagen onderweg.’ En wat schetste mijn verbazing tijdens het doorbladeren, in het hoofdstuk ‘jetlag’ stonden ook voedingstips vermeld!

Interessant, aangezien ik zelf graag reis en mijn voedingskennis blijft steken bij voldoende water drinken en liever geen alcohol. Maar hetgeen ik aantrof in het desbetreffende hoofdstuk leek me nou niet bepaald bijster wetenschappelijk onderbouwd. ‘Koffie droogt je uit’… nou nee hoor (1)! En.. ‘eenmaal geland word je sneller slaperig van koolhydraatrijk voedsel en wakkerder van eiwitrijk voedsel.’ Huh? Dat was voor mij een aanleiding om eens in de literatuur te duiken, want is er überhaupt voeding die helpt een jetlag te voorkomen of verlichten?

Wat is een jetlag eigenlijk?

De zoektocht naar het ideale ‘vliegdieet’, bleek een flinke uitdaging. Eerst maar eens beginnen bij de definitie. Wat is een jetlag eigenlijk precies en hoe wordt het veroorzaakt?

Volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), valt een jetlag onder de zogenaamde circadiane slaapstoornissen. Dit betekent simpel gezegd dat je dag-nachtritme is verstoord. Dit komt doordat, als gevolg van een vlucht naar een andere tijdzone, jouw eigen fysiologische slaap-waakritme niet gelijk loopt met het 24-uurs ritme op de plaats van bestemming. Hoe meer tijdzones je passeert, des te groter de impact. Reizen van oost naar west -met de klok mee- leiden meestal tot minder problemen dan andersom, van west naar oost. (2)

Klachten die je kunt ervaren bij een jetlag zijn o.a. maagdarmklachten, algehele malaise, slaperigheid overdag, moeilijk in slaap komen in de avond en een afname in fysieke en mentale prestaties (3). En al die kwaaltjes wil je natuurlijk juist voorkomen als je op vakantie of voor je werk op reis bent.

jetlag-dieet

Eten en drinken vóór en tijdens de vlucht

Dan is vervolgens de vraag óf en hoe je met voeding hier invloed op kunt uitoefenen. Het NHG adviseert bij verstoring van het dag-nachtritme -als gevolg van een jetlag- het volgende (3):

  • Houd bij kortdurende verblijven indien mogelijk het oude ritme aan;
  • Begin uitgeslapen aan de reis;
  • Eet lichte maaltijden tijdens de vlucht en beperk het gebruik van alcohol;
  • Zorg per 24-uurs periode voor een bepaald minimum aan slaap (bijvoorbeeld minimaal 4 uur aaneengesloten, aangevuld met dutjes);
  • Koffie (cafeïne) kan helpen om slaperige momenten te overwinnen, weeg het effect af tegen het nadelige effect op de later gewenste slaap.

Word je wakker van eiwitten?

En slaperig van koolhydraten? Na wat uitzoekwerk kom ik erachter dat Floortje refereert aan het ‘Anti-Jet-Lag Diet’ van ‘Argonne National Laboratory’. Dit is een onderzoekscentrum in energie en fundamentele wetenschappen, dat wordt onderhouden door de Universiteit van Chicago voor het Amerikaanse Departement van Energie (Amerikaanse overheid) (4).

Het dieet werd ontwikkeld door Dr. Charles Ehret in de jaren ’80. Hij adviseert om vier dagen voorafgaand aan je reis, dagen met uitbundige eiwitrijke maaltijden (bv vlees) af te wisselen met dagen waarin je enkel kleine porties laag-koolhydraatrijke voeding (bv fruit) eet. Eenmaal op de plaats van bestemming eindigt het ‘dieet’ met een uitbundig eiwitrijk ontbijt (bv spek en ei). Dit ‘dieet’ is eenmaal getest onder Amerikaanse militairen die van de USA naar Korea en andersom reisden (5). Het verlaagde succesvol de symptomen van een jetlag.

jetlag-dieet

Conclusie

Bij de voedingswetenschapper in mij gaat er een rood lampje branden als een dieet slechts eenmaal bij mensen is getest. Te weinig bewijs. Dat wordt versterkt door het feit dat het erg lastig is om evidenced-based voedingsrichtlijnen te vinden rondom een jetlag. Dat kan natuurlijk meerdere redenen hebben. Wellicht is er weinig onderzoek gedaan, omdat het slechts een kleine groep mensen betreft.

Wat mij verder opviel, is dat bijvoorbeeld een KLM geen inzicht geeft in de voedingskeuzes die ze maken met betrekking tot de hun maaltijden. Wordt er bij de intercontinentale vluchten bijvoorbeeld rekening gehouden met voorkoming of verlichting van jetlags?

Concluderend bestaat het ideale anti-jetlag dieet dus niet ivm het ontbreken van goed en grootschalig onderzoek. Mijn advies is dat een Richtlijnen Goede Voeding ‘dieet’, zowel vóór als na de vlucht de beste keuze is (in feite gewoon gezond eten). Daarmee eet je zowel eiwitten als koolhydraten. Daarnaast zou ik zeker aanraden om aan boord regelmatig (water) te drinken om dehydratie te voorkomen.

Bronnen

  1. Het Voedingscentrum, www.voedingscentrum.nl > thema’s > de waarheid op tafel > dranken > van koffie droog je volgens mij uit, 2016
  2. Nederlands Huisartsen Genootschap, www.nhg.org > standaarden > volledig > nhg-standaard-slaapproblemen-en-slaapmiddelen, 2016
  3. National Institute for Health and Care Excellence, www.evidence.nhs.uk > home > search results > read summary > Sleep disorders – shift work and jet lag, 2016
  4. Wikihow. www.wikihow.com > Prevent-Jet-Lag-with-a-Modified-Diet, 2016
  5. Reynolds, N and Montgomery, R. Using the Argonne diet in jet lag prevention: deployment of troops across nine time zones. Military Med. 2002; 167: 451–453