Mensen met een te hoog cholesterolgehalte in het bloed gebruiken vaak statines om dit te verlagen. Statines, of cholesterolverlagers, kunnen echter vervelende bijwerkingen hebben. Er is een kruidenpreparaat in de omloop waaraan ook cholesterolverlagende effecten toegeschreven worden: rode gist rijst. Is dit een goed alternatief voor statines?

Cholesterolverlagend effect van statines

Een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed is gelinkt aan een hogere kans op hart- en vaatziekten. Aangezien dit vaak voorkomt, wordt er op gescreend en krijgen mensen met een te hoog cholesterol statines voorgeschreven om hun cholesterolgehalte te verlagen. Statines zijn zogenaamde cholesterolsynthaseremmers. Ze remmen de activiteit van de snelheidsbepalende stap in de cholesterolsynthese, namelijk het enzym HMG-CoA-reductase. Statines kunnen echter vervelende bijwerkingen hebben, zoals spierzwakte of afname van de spiermassa. Ook kunnen statines wisselwerkingen hebben met bepaalde andere medicijnen. De arts of apotheker zullen je daarop wijzen als dat het geval is (1).

Rode gist rijst en cholesterolverlaging

Rode gist rijst is een met de schimmel Monascus purpureus gefermenteerde rijst, waardoor die rood kleurt. Het wordt vooral in China gebruikt, bijvoorbeeld als smaakversterker. Rode gist rijst bevat van nature stoffen genaamd monacolines, voornamelijk monacoline K, een stof die chemisch identiek is aan de farmacologisch geproduceerde statine Lovastatine.

In 2011 heeft de European Food Safety Authority (EFSA) een medische claim goedgekeurd voor de stof monacoline K, maar niet voor het product rode gist rijst zelf. De EFSA acht niet bewezen dat het product rode gist rijst an sich het cholesterolgehalte verlaagd, maar dat de component monacoline K die in het product aanwezig is hiervoor verantwoordelijk is. Daarom zijn medische claims voor rode gist rijst alleen mogelijk als aangetoond is dat het product per dagdosering 10 mg monacoline K bevat. Dit mag overigens niet in de vorm van toegevoegd Lovastatine zijn (2, 3). Uit onderzoek is gebleken dat de hoeveelheid monacoline K in supplementen erg varieert en dat veel supplementen toch met Lovastatine zijn aangevuld (4).

Gevaren en bijwerkingen van rode gist rijst

Als mensen last hebben van de bijwerkingen van statines, zoals spierzwakte, dan wordt rode gist rijst soms als alternatief geneesmiddel gezien. Dit is niet helemaal terecht. Rode gist rijst kan namelijk tot dezelfde bijwerkingen leiden. Dat de bijwerkingen door het gebruik van rode gist rijst vaak minder zijn dan door statinegebruik komt vooral door de dosis monacoline K die in de dagdosis zit. Dat is voor rode gist rijst tabletten vaak minder (7).

Wetenschappers vonden verder dat rode gist rijst gifstoffen genaamd mycotoxinen kunnen bevatten, zoals citrinine, dat acuut nierfalen kan veroorzaken (5). Vandaar dat wordt aangeraden erg voorzichtig te zijn met de aanschaf van rode gist rijst supplementen. Bovendien is bekend dat Lovastatine niet genomen mag worden tijdens de zwangerschap (6). Aangezien bepaalde rode gist rijst supplementen Lovastatine bevatten zonder dat dit duidelijk vermeld is op de verpakking, is het potentieel gevaarlijk rode gist rijst tabletten te nemen tijdens de zwangerschap (2).

Advies voor het gebruik van rode gist rijst

In verband met deze gevaren en de slechte controle op rode gist rijst tabletten, raadt het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTVG) aan rode gist rijst tabletten aan te duiden als kruidengeneesmiddel dat vervolgens alleen via de apotheek verkocht mag worden. Op deze manier kan de inhoud van de tabletten en eventuele gevaarlijke wisselwerkingen beter gecontroleerd worden (2). Dit is op het moment echter nog niet het geval. Dat betekent dat rode gist rijst tabletten die je nu bij de drogist kunt kopen niet altijd gecontroleerd zijn op de hoeveelheid monacoline K en de aanwezigheid van Lovastatine of gifstoffen. De veiligheid en effectiviteit van de tabletten die je koopt bij de drogist kan daarom niet gewaarborgd worden. Daarom is het niet te adviseren deze te gebruiken als je je cholesterol wilt verlagen. Mocht het mogelijk zijn een goed geteste pil te krijgen, bijvoorbeeld via de apotheek, dan zou je het in goed overleg met je huisarts of apotheker wellicht nog kunnen overwegen.

Bronnen

  1. Farmacotherapeutischkompas
  2. R.B.J. (Koos) Brouwers, Jeanine E. Roeters van Lennep en Angela H.E.M. Maas. ‘Rode gist rijst’ als cholesterolverlager? Een waarschuwing is op zijn plaats. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 20-07-2016.
  1. “Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to monacolin K in SYLVAN BIO red yeast rice and maintenance of normal blood LDL-cholesterol concentrations pursuant to Article 13(5) of Regulation (EC) No 1924/2006,” 2013)
  2. Gordon RY, Cooperman T, Obermeyer W, Becker DJ. Marked variability of monacolin levels in commercial red yeast rice products. Arch. Intern Med. 2010;170:1722-7.
  3. Childress L, Gay A, Zargar A, Ito MK. Review of red yeast rice content and current Food and Drug Administration oversight. J Clin Lipidol. 2013;7:117-22.
  4. Pickering TG. The Food and Drug Administration and over-the-counter statins: an opportunity lost? J Clin Hypertens (Greenwich). 2008;10:245-8.
  5. Gerards, M. C., Terlou, R. J., Yu, H., Koks, C. H. W., Gerdes, V. E. A., Sever, P. S., … al., (2015). Traditional Chinese lipid-lowering agent red yeast rice results in significant LDL reduction but safety is uncertain – a systematic review and meta-analysis. Atherosclerosis, 240(2), 415–23.