Mijn zondagochtendbeschuitje eet ik het liefst met zelfgemaakte aardbeienjam, echter voor het schap met jam in de supermarkt verbaas ik me over de enorme keuze. Niet alleen in smaken maar ook in soorten: van extra jam, fruitbeleg, halvajam tot light en alles daar tussenin. Drie verschillende aardbeienjams heb ik in huis; een biologische met ‘alleen natuurlijke suikers’, een ‘Delight’ jam met het bewuste keuze logo en tot slot een gewone aardbeienjam.

Jam: zelfgemaakt & fabrieksjam

Met liefde gemaakte jam van aardbeien uit eigen tuin daar kan een fabrieksjam niet tegenop, maar dat is niet waar het me nu om gaat. Is de Zonnefruit aardbeien met verlaagd suikers gehalte, 100% biologisch en alleen natuurlijke suikers beter dan de Hero Delight met het ‘vinkje’ en 50% minder calorieën dan Hero Extra jam? Welke zou je kiezen als beste en waarom?

Minister Schippers moest begin dit jaar uitleg geven over het bericht dat fabrikanten van levensmiddelen verdoezelen hoeveel suiker in producten zit [1]. Door op creatieve wijze het woord suiker te omzeilen, proberen ze hun producten gezonder te laten lijken dan ze daadwerkelijk zijn, aldus de Consumentenbond. Waarom gebruiken fabrikanten zo veel verschillende benamingen voor suiker? Dat komt deels door de wetgeving.

De wet en het etiket- ingrediënten

Suiker is niet zo maar suiker, althans niet voor de Warenwet. Een producent moet alle ingrediënten vermelden op het etiket met hun specifieke naam [2]. En dan blijkt suiker in vele vormen voor te komen. Kijk maar eens naar de bestanddelen van Zonnefruit: geconcentreerd agavesap, druivensap, geconcentreerd appelsap. Allemaal suiker als ingrediënt [3]. En dan is er ook nog wetgeving die eisen stelt aan de naam van de jam in combinatie met de hoeveelheid vruchten en suiker per 100 gram [4].

jam

Suikerclaims

De Consumentenbond vindt ook dat er misleidende suikerclaims worden gebruikt, zoals ‘een verantwoord tussendoortje’ terwijl een derde van het product uit suiker bestaat. Tja, als ik Zonnefruit als voorbeeld neem -met de bewering ‘bevat alleen natuurlijke suikers’- dan kan zo’n claim je behoorlijk op het verkeerde been zetten [5]. Want van nature is natuurlijk altijd gezonder.

Nou nee, ons lichaam maakt geen onderscheid tussen van nature aanwezige suikers, zoetende ingrediënten en toegevoegde suikers

De Hero ‘Delight’ aardbeien heeft een bewuste keuze logo ofwel het ‘vinkje’. Dat betekent dat deze jam in vergelijking met andere jams een gezondere keus is. Om een zogenaamd ‘vinkje’ te mogen gebruiken moet Hero aan bepaalde eisen voldoen EN ze moeten er voor betalen. Het kan dus zijn dat een andere jam ook aan het ‘vinkje’ voldoet, maar niet meedoet en dus geen logo op het etiket heeft staan. De eisen voor jam met een ‘vinkje’ zijn maximaal 30 gram toegevoegde suikers en maximaal 350 kcal per 100 gram [6].

“Zonnefruit Aardbeien bevat 39% minder suiker dan de gemiddelde jam” en “50% minder calorieën dan Hero Extra jam” zijn voedingsclaims. Om zo’n claim te mogen maken moet de fabrikant aan Europese wetgeving voldoen [7]. En dan is het verplicht om de voedingswaarde te etiketteren. En die voedingswaardedeclaratie kan je écht helpen om een keuze te maken!

jam

De wet en het etiket- Voedingswaarde

Op vrijwel alle jams vind je een voedingswaarde-tabel. Daar staat naast het aantal calorieën meestal ook de hoeveelheid suikers vermeld, in ieder geval per 100 gram. Alle suikers  bestaan uit glucose, fructose of een mengsel daarvan. Dit geldt voor kristalsuiker, stropen, honing, en siropen, bijvoorbeeld agavesiroop of maple syrup. Er is geen verschil in voedingswaarde tussen al deze suikers. En dus vind je ze allemaal bij elkaar opgeteld (de suiker uit de aardbeien en alles wat is toegevoegd) in de tabel.

Dus vergeet alle claims, vinkje logo’s en stempels, maar kijk direct naar de voedingswaarde

  Kcal per 100 gram Suikers per 100 gram
Zonnefruit aardbeien  135 30,3
Hero Delight aardbeien  121 27,9
Aardbeienjam gemiddeld(Nevo tabel) 247 59

Dan zie je dat Zonnatura 135 calorieën en 30,3 gram suikers per 100 gram bevat. Hero ‘Delight’ doet het voor 121 kcal en 27,9 gram suikers. Ter vergelijking: gewone aardbeienjam telt gemiddeld 247 kcal en 59 gram suikers per 100 gram. En mijn zelfgemaakte jam?: die bevat naast veel liefde en aandacht Van Gilse geleisuiker speciaal voor halfzoete jam. Wil je helemaal geen toegevoegde suikers, dan kun je zelf vruchtenspread maken met Marmello of Van Gilse geleipoeder. Denk er wel aan dat je de jam in de koelkast bewaart na openen, want minder suiker maakt jam minder lang houdbaar.

En met alles wat je nu weet zou je nog steeds dezelfde keus maken? Lees ook deel 1,2,3 over de scheikunde van suiker, fysiologie van suiker, en of natuurlijke suikers beter zijn.

Bronnen

  1. Kamerstukken Kamervragen 27 januari 2014
  2. Richtlijn 2000/13/EG, vanaf 13 december 2014 de nieuwe Europese Verordening voedselinformatie voor consumenten; Verordening (EU) 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011
  3. Kijk voor een tabel met suikerbenamingen als ingrediënt op http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/suiker.aspx
  4. Warenwetbesluit verduurzaamde vruchtenproducten, Stb. 2002, 444
  5. Volgens de wet mag het trouwens wel deze claim
  6. Productcriteria Stichting Ik Kies Bewust, 1 juli 2012, Versie 4.4
  7. Verordening (EG) Nr. 1924/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006
inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen