Koolhydraatarm brood: gezond of niet?

Het is nog altijd hip om minder koolhydraten te eten. Hoewel het effect van een koolhydraat arm eetpatroon op zowel het lichaamsgewicht als de gezondheid discutabel is (1,2) blijft het een populaire gedachte dat minder koolhydraten eten goed voor je is. Bedrijven spelen daar op in door bijvoorbeeld koolhydraatarm brood te produceren en verkopen. Maar in hoeverre verschilt de voedingswaarde van koolhydraatarm brood met die van ‘gewoon’ brood?

Wat maakt koolhydraatarm brood anders dan gewoon brood?

Om te beginnen mag brood volgens de Warenwet niet ‘koolhydraatarm’ genoemd worden (3,4). Als dat op het product staat is de producten strikt genomen in overtreding. Vaak zie je daarom termen als ‘brood met een verlaagd koolhydraatgehalte’ op deze producten staan. In koolhydraatarm brood zit nog altijd gewoon tarwemeel verwerkt en dat is in de meeste gevallen ook het hoofdingrediënt. Het verschil met gewoon brood is dat er uiteenlopende ingrediënten worden gebruikt om dit tarwemeel deels te vervangen. Hier worden bijvoorbeeld sojameel en/of vulstoffen voor gebruikt. Ook wordt gebruik gemaakt van bijvoorbeeld lijnzaad, pitten en zaden. De verhouding tussen koolhydraten, vetten en eiwitten wordt op deze manier anders dan die in gewoon brood. Dit hoeft echter niet te betekenen dat het brood ook minder energie (kilocalorieën) bevat. Het totale gehalte aan calorieën is enigzins vergelijkbaar of in sommige gevallen zelfs hoger dan dat in gewoon volkoren brood zoals je in onderstaande tabel kan zien. Doordat tarwe wordt vervangen veranderd de structuur van het brood ook. Minder tarwe betekent minder gluten en de gluten zorgen voor dat brood een luchtige structuur krijgt (7).

Tabel 1: voedingswaarde van gewoon brood vergeleken met brood met een verlaagd koolhydraatgehalte per 100 gram brood. Eén standaard sneetje brood is 35 gram.

Is koolhydraatarm brood gezonder?

Zoals je in de tabel ziet verschilt de voedingswaarde tussen de verschillende varianten van koolhydraatarm brood fors. Antwoord op de vraag of koolhydraatarm brood in het algemeen gezonder is dan gewoon brood is dan ook niet te geven. Er kunnen wel redenen zijn om voor koolhydraatarm brood te kiezen. Het gehalte aan voedingsvezels is in het algemeen hoger dan in gewoon volkoren brood. Voedingsvezels zijn nodig voor een goede darmfunctie en daarnaast zijn voldoende voedingsvezels belangrijk om het risico op verschillende chronische aandoeningen te verlagen (8-12). Een groot deel van de Nederlanders haalt de aanbeveling van 30-40g voedingsvezels per dag niet (13,14). In het geval van een (te) lage vezelinname kan koolhydraatarm brood bijdragen aan een hogere vezelinname. Maar met meer groente, fruit en volkoren graanproducten eten los je dat natuurlijk ook op! Qua vitamines en mineralen wijken de koolhydraatarme broodsoorten nauwelijks af van gewoon volkoren brood (5). Het is in dat opzicht dus niet nadeliger maar ook niet gezonder dan het eten van gewoon volkoren brood. Wat wel nadeliger is, is de prijs van koolhydraatarm brood. De prijs kan wel oplopen tot meer dan het drievoudige van een gewoon halfje volkoren brood (6). 

Conclusie

Koolhydraatarm brood is niet gezonder of ongezonder dan gewoon volkoren brood. Er kunnen redenen zijn om voor koolhydraatarm brood te kiezen als een verlaagde koolhydraat of verhoogde vezelinname wenselijk is om medische- of gezondheidsredenen. Bij een gezond en gevarieerd eetpatroon is er geen aanleiding om over te schakelen op koolhydraatarm brood; en is volkorenbrood – ook gezien de prijs – een prima keuze.

Bronnen

1. Mansoor, N., Vinknes, K.J., Veierod, M.B., Rettersol, K. (2016). Effects of low-carbohydrate diets v. low-fat diets on body weight and cardiovascular risk factors: a meta-analysis of randomised controlled trials. Br J Nutr. Feb 14;115(3):466-79
2. Gardner, C.D. et al. (2018). Effect of Low-Fat vs Low-Carbohydrate Diet on 12-Month Weight Loss in Overweight Adults and the Association With Genotype Pattern or Insulin Secretion: The DIETFITS Randomized Clinical Trial. JAMA. Feb 20;319(7):667-679
3. Warenwet besluit Meel en Brood. Geraadpleegd op 12-01-2020
4. Warenwet besluit etikettering levensmiddelen. Geraadpleegd op 12-01-2020
5. Eetmeter. Geraadpleegd op 12-02-2020
6. Atkins Laag koolhydraat volkoren brood half. Geraadpleegd op 12-02-2020
7. Jong, de M. (2017). Ons voedsel: H11 Graan en graanproducten. Fontaine uitgevers, Hilversum
8. (2003). Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic diseases. Report of the joint WHO/FAO expert consultation.
9. Yao B, Fang H, Xu W, Yan Y, Xu H, Liu Y, et al. (2014). Dietary fiber intake and risk of type 2 diabetes: a dose-response analysis of prospective studies. J. Epidemiol. 29:79–88.
10. Wu Y, Qian Y, Pan Y, Li P, Yang J, Ye X, et al. (2015). Association between dietary fiber intake and risk of coronary heart disease: A meta-analysis. Clin. Nutr. 34:603–11.
11. Threapleton DE, Greenwood DC, Evans CEL, Cleghorn CL, Nykjaer C, Woodhead C, et al. (2013). Dietary fibre intake and risk of cardiovascular disease: systematic review and meta-analysi BMJ 347:f6879
12. Yang Y, Zhao L-G, Wu Q-J, Ma X, Xiang Y-B. (2015). Association between dietary fiber and lower risk of all-cause mortality: a meta-analysis of cohort studies. Am. J. Epidemiol. 181:83–91.
13. Van Rossem CTM et al. (2016). The diet of the Dutch Results of the first two years of the Dutch National Food Consumption Survey 2012-2016. RIVM
14. (2015). Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad
15. Sportknip 75% minder koolhydraat, gesneden. Geraadpleegd op 12-01-2020
16. Goedhart koolhydraat verlaagd brood. Geraadpleegd op 12-01-2020