Ken je dat? Je bent een avondje uiteten geweest naar dat gezellige Italiaanse restaurantje op de hoek en hebt een heerlijke pizza gegeten. Na een hele karaf water achterovergeslagen te hebben, heb je nog steeds het gevoel alsof je de kraan leeg kunt drinken: dorst, dorst, dorst! Dit dorstige gevoel wordt veroorzaakt door die oh zo lekkere, maar oh zo zoutrijke maaltijd.

Zout

Als we het over zout hebben, hebben we het doorgaans over keukenzout ofwel natriumchloride. Zoals de naam al zegt, is het dus een samenstelling van zowel natrium (40%) als chloride (60%), en is het daarmee de belangrijkste bron van natrium in ons voedingspatroon. Natrium is voor een aantal lichaamsprocessen essentieel: het regelen van de vochtbalans (Ah, daar hebben we de link met dorst!), het reguleren van de bloeddruk en het ondersteunen van spier- en zenuwcellen 1.

We kunnen dus niet zonder zout en moeten alert zijn dat we er genoeg van binnen krijgen? Ja en Nee: Natrium is inderdaad onmisbaar voor bovengenoemde lichaamsprocessen, maar een te lage zoutinname uit de voeding komt nauwelijks voor. Sterker nog: In Nederland krijgen we met z’n allen juist te veel zout binnen. Gemiddeld wordt er bijna 10 gram zout per dag gegeten, terwijl de maximale aanbevolen hoeveelheid slechts 6 gram is 2.

zout

Paar gram zout teveel: so what?

Maar waarom zijn die paar gram zout per dag extra dan zo uit den boze? En waar is die maximale grens dan op gebaseerd? Een te hoge zoutinname kan ten eerste leiden tot een verhoogde bloeddruk. Hoe dit werkt? Zout trekt vocht aan, dus bij een verhoogde zoutinname zal het lichaam ook meer vocht vasthouden. Het gevolg hiervan is dat er meer vocht in de bloedvaten aanwezig zal zijn en de druk in deze bloedvaten dus zal stijgen. Een langdurige hoge bloeddruk verhoogt uiteindelijk het risico op hart- en vaatziekten. En verder: Onze nieren spelen een belangrijke rol bij het reguleren van de zoutspiegel in je lichaam. Het grootste deel van het zout dat je eet, zul je via je nieren weer uitplassen. Klinkt als een prima oplossing voor de te grote hoeveelheid zout die we eten, maar deze extra belasting op de nieren kan op den duur schadelijk voor ze zijn 3.

Oké het is duidelijk: Onze smaakpapillen zijn gek op zout, maar dagelijks te veel zout is dus wel degelijk schadelijk voor onze gezondheid. Eigenlijk oud nieuws, want ‘te’ is natuurlijk nooit goed. Enfin, de meeste mensen hebben dus een flinke slag te slaan willen ze onder die maximale grens van 6 gram zout per dag uitkomen. Is het verbannen van het zoutvaatje uit jouw keukenkastje dé oplossing? Deels wel natuurlijk, want dit product bestaat uit puur zout. Hierbij moet de nadruk wel op ‘deels’ worden gelegd, want slechts 20% van onze zoutinname is afkomstig uit dat vaatje. De andere 80% van het zout dat we binnenkrijgen, komt uit producten waar van nature een kleine hoeveelheid zout in voorkomt of wordt toegevoegd door de fabrikant (denk aan de pakjes en zakjes, maar ook aan gerookte vis en bijvoorbeeld chips) 4.

Himalayazout

Laten we bij dezen meteen het fabeltje uit de wereld helpen dat Himalayazout, Keltisch zout en zeezout gezondere alternatieven voor keukenzout zijn. Helaas pindakaas, deze soorten zout bestaan allen voornamelijk uit natriumchloride dat dus nadelige gezondheidseffecten oplevert als je er te veel van neemt. Ze bevatten wel meer mineralen dan keukenzout, maar in dusdanig kleine hoeveelheden dat je er weer zoveel van zou moeten eten dat dit niet afweegt tegen de nadelige effecten van natrium. Een paar jaar geleden stuurde Marijke Himalayazout naar het lab.

zout

Alternatieven

Wat zijn dan wel gezonde alternatieven voor keukenzout? Om toch voldoende smaakmakers in je maaltijd te verwerken, zijn er verschillende manieren die een stuk natriumarmer zijn. Lo salt® en Jozo® bewust zijn voorbeelden van zout waarbij een deel van het natrium is vervangen voor kalium en magnesium. Daarnaast is er een prachtig alternatief vanuit moeder natuur: Lavas, of beter bekend als de Maggiplant! Deze natuurlijke smaakversterker kan goed gebruikt worden voor soepen, sauzen en maaltijden. Mocht je het leuk vinden om wat te experimenteren in de keuken, het maken van je eigen kruidenmixen zijn een goede optie voor de vaak zoute kant-en-klare kruidenmixen uit de supermarkt. Ook leuk: Maak eens je eigen sambal of mosterd. Je kunt de samenstelling aanpassen naar je eigen smaak, je kunt een voorraadje maken én het is goedkoper!

Ondertussen blijven restaurants slim genoeg om nog eens extra met dat zoutvaatje te strooien, zodat jij nog een paar eurootjes extra aan wat dorstlessende drankjes spendeert…

Bronnen

  • 1 Kok, K., Houweling, J., Zuiderwijk, A. C. L. M., Karels, M., Ingen, Y. G., & van Ingen, Y. G. (2016). Anatomie, Fysiologie en Pathologie. Bohn Stafleu van Loghum.
  • 2 Hendriksen M, Etemad Z., Bogaard van den CHM, A van der DL. Zout-, jodium- en kaliuminname 2015: Voedingsstatusonderzoek bij volwassenen uit Doetinchem. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, 2016. RIVM Briefrapport 2016-0081
  • 3 Malta, D., Petersen, K. S., Johnson, C., Trieu, K., Rae, S., Jefferson, K., … & Campbell, N. R. (2018). High sodium intake increases blood pressure and risk of kidney disease. From the Science of Salt: A regularly updated systematic review of salt and health outcomes (August 2016 to March 2017). The Journal of Clinical Hypertension, 20(12), 1654-1665.
  • 4 Rossum van CTM, Buurma-Rethans EJM, Fransen HP, Verkaik-Kloosterman J, Hendriksen MAH. Zoutconsumptie van kinderen en volwassenen in Nederland, resultaten uit de Voedselconsumptiepeiling 2007- 2010. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, 2012.