Dagelijks kom ik het tegen: “natuurlijke suikers’ of ‘gezonde suikers’ zoals agavesiroop, kokosbloesemsuiker, palmsuiker e.d. zijn beter en gezonder dan biet- en/of rietsuiker. Maar is dat wel zo? Lees mee in deze serie van 4 blogs waar wij ingaan op de scheikundige samenstelling van suiker en de vertering en absorptie in het lichaam, wat ons uiteindelijk de verschillen en overeenkomsten tussen biet- en rietsuiker & “natuurlijke suikers’ zal helpen begrijpen.

Uit deel 1 weten we dat koolhydraten (ketens van) atoomverbindingen zijn. Deze atoomverbindingen noemen we moleculen. Koolhydraten zijn in te delen in enkelvoudige en meervoudige koolhydraten afhankelijk van de lengte van de keten. Ons lichaam kan niet zonder koolhydraten. De meest afgebroken vorm van een koolhydraat is glucose en is onze primaire energiebron. Maar hoe werkt die afbraak en absorptie eigenlijk? Voor een goed begrip is het raadzaam om eerst deel 1 te lezen! 

Koolhydraten (suikers en zetmelen) worden in het lichaam afgebroken in kleine stukjes. Deze kleine stukjes, de monosachariden zijn direct opneembaar in het lichaam en kunnen als energiebron gebruikt worden. De disachariden (zoals sacharose: biet- of rietsuiker) dienen in tweeën gesplitst te worden terwijl langere ketens zoals polysachariden uit brood, aardappelen, pasta en rijst een uitvoeriger afbraakproces ondergaan.

Het begint in de mond

natuurlijke suiker

Ons speeksel bevat het enzym amylase. Amylase zorgt ervoor dat zetmeel opgeknipt wordt in kortere polysachariden (10-20 glucosemoleculen) en maltose (2 glucosemoleculen). Door de korte tijd dat het voedsel zich in onze mond bevindt, wordt slechts een klein deel van het zetmeel afgebroken. Je kunt dit afbraakproces zelf ervaren: Als je heel erg lang op een stukje brood kauwt dan zal het afbraakproces doorgaan en zal het stukje brood in je mond ineens een beetje zoet gaan smaken.

In de maag

natuurlijke suiker

Het voedsel wordt in de maag gemengd met o.a. maagzuur. In dit “vijandige’ zure milieu is het enzym amylase onwerkbaar. De vertering van koolhydraten gaat verder in de dunne darm. De mogelijk aanwezige vezels in het voedsel (zoals in fruit, brood of aardappelen) zorgen dat de maaglediging wordt vertraagt; het voedsel blijft dus wat langer in de maag wat zorgt voor een gevoel van verzadiging. Daarom ben ik geen fan van juicen, en wel van fruit opeten met vezels en al! Maar dat terzijde 😉

In de dunne darm

natuurlijke suiker

Na de maag komt het voedsel met de koolhydraten in de dunne darm. Daar gebeurt t.a.v. koolhydraatafbraak het meeste werk. Vanuit de alvleesklier wordt amylase aangevoerd naar de dunne darm. De amylase zorgt voor de verdere afbraak van polysachariden naar kortere ketens en disachariden. De laatst stap vindt plaatst in de buitenste membranen van de darmcellen. Daar zullen specifieke enzymen specifieke disachariden verder afbreken tot (opneembare) monosachariden.

  • Maltase breekt maltose in 2 glucose moleculen;
  • Sacharase breekt sacharose in 1 glucose en 1 fructose molecuul;
  • Lactase breekt lactose in 1 glucose en 1 galactose molecuul.

Na de afbraak van koolhydraten vindt absorptie in de bloedbaan plaats

Uiteindelijk worden alle verteerbare koolhydraten omgezet in de monosachariden glucose, fructose, en galactose en via de poortader getransporteerd van de darm naar de lever. Fructose en galactose worden daar omgezet in glucose. Glucose wordt door de lever afgegeven aan het bloed voor de energievoorziening. Daarnaast gebruikt de lever glucose ook als één van de bouwstenen voor de opbouw van vetzuren en niet-essentiële aminozuren.

(en dan hebben we nog de) dikke darm

Binnen 1 tot 4 uur na een maaltijd zijn bijna alle zetmelen en suikers verteerd. Een klein deel van de zetmelen en de (onverteerbare) vezels bereiken de dikke darm. De vezels trekken water aan in de dikke darm en zorgen op die manier voor soepele ontlasting. Daarnaast worden vezels gefermenteerd door bacteriën. Hier komen water, gas, en korte-keten-vetzuren bij vrij. Vezels leveren op die manier een klein beetje energie.

Conclusie

Alle koolhydraten van korte tot lange ketens, uit aardappelen, brood, rijst, pasta, peulvruchten, melkproducten, fruit, suiker, koek, gebak , snoep, sapjes en frisdranken worden afgebroken tot de monosachariden glucose, fructose en galactose. Het grootste deel van de afbraak vindt plaatst in de dunne darm maar begint al in de mond. Vanuit de dunne darm worden de monosachariden in de bloedbaan opgenomen en getransporteerd naar de lever. Fructose en galactose worden in de lever omgezet tot glucose.

En wat nu? Hoe zit het met natuurlijke suikers?

Zijn natuurlijke suikers beter dan geraffineerde biet- of rietsuiker? Dat is de hoofdvraag die ten grondslag ligt aan deze suiker-serie. Weten we daar het antwoord al op? Nee 🙂 We zijn er nog niet. We weten nu hoe de koolhydraten uit onze voeding zijn opgebouwd, en dat ze allemaal tot monosachariden worden afgebroken. Geraffineerde suiker zoals biet- of rietsuiker bestaat uit disacchariden:  fructose + glucose.  Om te beoordelen of natuurlijke suikers zoals kokosbloesemsuiker, honing, agavesiroop en palmsuiker anders zijn moeten we dus weten hoe deze scheikundig zijn opgebouwd. Zijn het lange of korte ketens en hoe zit het met glucose en fructose? En zitten er dan nog andere (gezonde) stoffen in die noemenswaardig zijn? Everdien bespreekt de natuurlijke suikers in deel 3!! Marlene gaat in deel 4 verder over etikettering van suiker. Verder wordt in dit kader de term glycemische index nog weleens opgeworpen. Kunnen we met de concept eigenlijk wel iets? Ik voel een deel 5 aankomen 🙂