Een paar maanden geleden kwam The Gamechangers Movie uit. Een anderhalf uur durende film over de positieve effecten van een volledig plantaardig voedingspatroon op de sportprestaties van verschillende sporters. Gaaf, dacht ik. Eindelijk wat meer aandacht voor plantaardig eten en (top)sport. Tijdens het kijken realiseerde ik mij dat dit vooral gewoon een film is en géén informatieve documentaire. Er werd veel aan cherry picking gedaan om het zogenaamd wetenschappelijk onderbouwd te laten lijken. Gelukkig is het  toffe aan films dat ze je kunnen inspireren, maar om geïnformeerd te worden kun je beter andere bronnen raadplegen. Ben jij toe aan wat meer nuance over deze film en wil je meer leren over plantaardig eten en presteren? Lees dan mee!

Kan je plantaardig eten en presteren?

Ja, de combinatie van plantaardig eten en topsport is zeker mogelijk, mits er simpelweg aan verschillende randvoorwaarden wordt voldaan, zoals voldoende energie, brand-, bouw- en regulerende stoffen (zoals een B12 supplement). Ik ben flink voorstander van een (grotendeels) plantaardig voedingspatroon bij (top)sporters en ik moedig (meer) plantaardig eten, zoals meer groente, peulvruchten en volkoren graanproducten, vooral aan. Dat gezegd hebbende: ik ben ook wetenschapper en als ik ergens intense jeuk van krijg, dan is het wel als mensen te pas en te onpas met wetenschappelijk ‘bewijs’ smijten zonder dat ze er werkelijk (vegan) kaas van gegeten hebben. Laat dit laatste nou precies de reden zijn waarom ik dit blog wilde schrijven voor I’m a Foodie, want de definitie wetenschap hebben ze in deze film sowieso met een korreltje himalayazout genomen.

The Gamechangers Movie_1

Waarom zo veel cherry picking in The Gamechangers?

Ken je dat? Dat je zin hebt in kersen, maar eigenlijk alleen graag de donker paars-rode kersen eruit plukt omdat je weet dat die het áller lekkerst smaken? Nou daar lijkt de wetenschappelijke term cherry picking op. Cherry picking vindt plaats wanneer de onderzoeker selectief bewijzen, uitspraken of feiten gebruikt, met als doel het extra ondersteunen van zijn of haar vooringenomen overtuiging. Stel dat je als onderzoeker ervan overtuigd bent dat alle topsporters plantaardig zouden moeten eten, omdat dit het allerbest is voor hun prestaties, dan lever je alleen dát bewijs aan waarin jouw overtuiging verder wordt bekrachtigd. Dat er ook bewijs is dat dit misschien niet het allerbest is voor hun sportprestaties, laat je achterwege. Het gaat immers om het bekrachtigen van jouw overtuiging. Dit betekent dus dat er een eenzijdig beeld wordt gegeven van hoe de werkelijkheid in elkaar zit. En tsja, laat dat nou geen wetenschap bedrijven zijn.

In de film werd onwijs veel aan cherry picking gedaan. Neem nou dat voorbeeld van de gladiatoren, meteen aan het begin van de film. Daarin werd gesuggereerd dat de studie had aangetoond dat deze mensen bijna veganistisch aten. Het was echter geen studie, maar een interview (1). Of dat MMA-vechter Nate Diaz had gewonnen van Conor McGregor waarbij het leek dat dit kwam door zijn plantaardig voedingspatroon, terwijl ze er niet bij vertelden dat Diaz bijna 7 kg zwaarder woog tijdens het gevecht (2). Of dat effect van bietensap waarbij een prestatieverbetering lag tussen de 19-22%, terwijl in de originele publicatie bleek dat 4 studies prestatieverbetering lieten zien door bietensap en 4 studies géén prestatieverbetering lieten zien (3). Of, oké nog eentje dan, dat een plantaardig voedingspatroon ervoor zorgt dat ontstekingen in het lichaam verlaagd worden (4) terwijl het in de originele studie gaat over leefstijl, in plaats van enkel plantaardig eten. Allemaal typische gevallen waarbij maar een halve waarheid werd gedeeld in het voordeel van de overtuiging van de maker van deze film, meneer James Wilks. 

Krijg je ontstekingen van het eten van vlees?

In de film wordt gesuggereerd dat één maaltijd met vlees (namelijk de hamburger) ontstekingswaarden met 70% laat toenemen. Holy shit, als kijker schrik je je vast een hoedje als je dat soort grafieken ziet met een wetenschappelijke bron erbij (5). Maar als je het échte onderzoek erbij haalt, lees je dat het gaat om een kleine studieopzet (11 participanten), er is maar 1x één waarde gemeten (namelijk interleukine-6, ofwel IL-6) én de studie werd gesponsord door Hass avocado. Je krijgt geen acute of chronische ontstekingen van het eten van vlees, vlees past in een gezond voedingspatroon (6,7). Chronische ontstekingen ontstaan door verschillende leefstijlfactoren, zoals onvoldoende bewegen, hoog BMI, veel bewerkte producten eten en weinig groente en fruit eten.

Verandert je bloedsamenstelling van de een op de andere dag?

Bloed bestaat uit bloedcellen en bloedplasma. Bloedcellen bevatten rode- en witte bloedcellen en bloedplaatjes. Bloedplasma bestaat uit veel onderdelen, zoals water, plasma-eiwitten, voedingsstoffen zoals glucose, vetzuren (lipiden), aminozuren en vitaminen, elektrolyten zoals natrium en afvalstoffen zoals koolstofdioxide. Na het eten van een maaltijd stijgen verschillende waarden in het bloed, zoals bloedglucose, lipiden en aminozuren (8). Dat is heel normaal, want deze worden via het bloed naar de cellen getransporteerd. Afhankelijk van het type maaltijd en de levensmiddelen die het bevat, duurt dit korter of langer. Daarna normaliseren alle waarden weer.

Zijn plantaardige eiwitten kwalitatief beter dan dierlijke? 

Alhoewel ik werkelijk nog nooit een sporter heb horen zeggen dat ie vooral eiwitten nodig had voor energie, is dit volgens dr. James Loomis (arts bij grote footballclub) juist de reden waarom zijn sporters vooral vlees en andere eiwitrijke producten aten. Vreemd, want juist bij zo’n sport als football zijn koolhydraten de belangrijkste energieleverancier tijdens wedstrijden en zijn eiwitten belangrijk voor weefselherstel en -opbouw (9). De graph die hij daarbij laat zien (met ongeveer 60 energieprocent uit eiwitten) lijkt mij daarbij ook wat overdreven en praktisch niet haalbaar, omdat voedsel in de meeste gevallen nou eenmaal niet één soort macronutrient bestaat. Maar… dan komt het verhaal over de eiwitkwaliteit. Volgens dr. Loomis klopt het niet dat de kwaliteit van dierlijke eiwitten superieur is aan de kwaliteit van plantaardige eiwitten. Say what? Producten met een hoogwaardige eiwitkwaliteit bevatten naast de essentiële aminozuren ook voldoende van deze essentiële aminozuren om lichaamsprocessen te ondersteunen (8). Daarnaast is de verteerbaarheid van eiwitten ook onderdeel van de kwaliteit, waarbij plantaardige eiwitten minder goed verteerbaar zijn dan dierlijke eiwitten (8). Dit is typisch zo’n voorbeeld waar een gegeven volledig uit z’n verband wordt gerukt om het doel van de film te bekrachtigen. 

Conclusie

Het is goed als sporters vaker plantaardig willen eten maar het plantaardige voedingspatroon is niet superieur als het gaat om sportprestaties te verbeteren. Alles hangt af van de context van de sporter en dat de voeding zo goed mogelijk hierop aansluit. De Gamechangers Movie is een inspirerende film om te kijken, maar voor écht goede informatie over plantaardige voeding en sport kun je beter andere bronnen raadplegen. Wil je advies op maat? Zoek dan een (plantaardig) sportdiëtist bij jou in de buurt en laat je goed adviseren!

The Gamechangers Movie

Voeding om te presteren

Wat ik enorm mis in deze film, is de échte praktische toepasbaarheid van een plantaardig voedingspatroon en (top)sport. Vandaar dat ik je graag vanuit mijn expertise want handvatten geef, zodat je, mocht je hebben gekozen om plantaardig te gaan eten om je sportprestaties te verbeteren, écht goed aan de slag kan gaan.

  • Tip 1: Check je basisvoeding op voldoende energie, uit koolhydraten, eiwitten en vetten. Dit kun je doen met behulp van ons boek Eet als een atleet (9) in combinatie met een app zoals Mijn Eetmeter van het Voedingscentrum. Vul je basisvoeding aan met een B12 supplement. Sojadrink, tofu en tempeh zijn je nieuwe beste vrienden, aangezien sojaproducten een volledig aminozuurprofiel bevatten. Zorg ook voor voldoende walnoten, lijnzaad en eventueel een algensupplement ter aanvulling van omega-3 in je basisvoeding. Eet daarnaast volop volkoren graanproducten en peulvruchten, voor de nodige koolhydraten (= energie).
  • Tip 2: Optimaliseer je sportspecifieke voeding: timing en herstel. Kies voor een eiwitshake met minimaal 2-3 g leucine (9). Leucine is het aminozuur wat de spiereiwitsynthese (= aanmaak spiereiwitten) stimuleert.
  • Tip 3: Zet ergogene supplementen in waar nodig. Dit hangt dus af van het type sport dat je beoefent, het niveau en je ambities. Zo is het voor krachtsporters handig om creatine en beta-alanine te suppleren. Beide vind je namelijk in dierlijke producten en onderzoek wijst uit dat vegetarische sporters lagere creatinewaarden hebben in hun spieren (9). Beta-alanine is vooral handig als je wedstrijden doet.

Bronnen

  1. Curry, A. (2008) The Gladiator Diet. Archeology, 61(6).
  2. Sportjoe. Geraadpleegd op 14 december 2019.
  3. Dominquez, R. et al (2018) Effects of beetroot juice supplementation on intermittent high-intensity exercise efforts. Journal of International Society of Sports Nutrition, 15(2).
  4. Sutliffe, J.T., Wilson, L.D., de Heer, H.D., Foster, R.L., Carnot, M.J. (2015) C-reactive protein response to a vegan lifestyle intervention. Complementary Therapies in Medicine, 23(1):32-7.
  5. Li, Z. et al (2013) Hass avocado modulates postprandial vascular reactivity and postprandial inflammatory responses to a hamburger meal in healthy volunteers. Food Function, 26(4):384-91.
  6. Händel, M.N. et al (2019) Process meat intake and chronic disease morbidity and mortality: An overview of systematic reviews and meta-analyses. PloS One 17;14(10).
  7. Johnston B.C. et al (2019) Unprocessed red meat and processed meat consumption: dietary guideline recommendations from the nutritional recommendations consortium. Annals of Internal Medicine, 171(10):756-764.
  8. Whitney, E.N., & Rolfes S.R. (2008) Understanding Nutrition. Cengage Learning.
  9. Pannekoek, S.R., van der Stelt, T., Wisse, V. (2017) Eet als een atleet. I’m a Foodie Publishing.