Smeerkaas en smeerleverworst zijn twee veel voorkomende producten die ik regelmatig terug zie in eetdagboekjes van baby’s, peuters en kleuters. Het is makkelijk smeerbaar, goed houdbaar en een variatie op zoet broodbeleg. Een ‘gezonde keuze’ volgens velen. Maar is dit wel echt zo?

Zwanger en vitamine A

In boeken en tijdschriften over zwangerschap staat vaak een waarschuwing wat betreft vitamine A *. Maar waarom is dat eigenlijk? Vitamine A is een in vet oplosbare vitamine. Teveel vitamine A kan schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Het advies voor zwangere vrouwen is daarom om niet meer dan 3000 microgram vitamine A per dag binnen te krijgen. Het gaat hier overigens alleen om vitamine A uit dierlijke producten en supplementen.

Lever(producten) bevat(ten) veel vitamine A, daarom is het beter dit tijdens de zwangerschap niet of nauwelijks te eten. Voor baby’s en jonge kinderen geldt hetzelfde advies. Maar hoe zit dat precies? En welke keuze maak je wat betreft broodbeleg (1)?

Baby’s eerste brood(beleg)

Smeerleverworst – ingrediënten

Laat ik beginnen met smeerleverworst. Veelvoorkomende ingrediënten van smeerleverworst zijn: varkenslever, varkensspek, varkenscollageen, roomboter, zout, volle melkpoeder, olie, ei, suiker, specerijen, conserveermiddelen en antioxidanten (E-nummers). Smeerleverworst (ookwel smeerworst, paté, leverpastei) is dus meestal gemaakt van varkenslever. En varkenslever is orgaanvlees.

De functie van de lever is onder andere het ontgiften (= onschadelijk maken) en afbreken van toxische stoffen. De vraag is; in hoeverre bevat smeerleverworst deze afbraakstoffen? De lever van een baby/kind functioneert nog niet optimaal en kan afvalstoffen nog niet optimaal verwerken. Daarnaast bevat lever veel vitamine A, en een hoge inname van vitamine A kan schadelijk zijn, en leiden tot verschijnselen zoals hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, vermoeidheid en afwijkingen aan ogen, huid en skelet. Wel belangrijk om hier bij te vermelden dat het gaat om vitamine A uit dierlijke producten, en dus niet om provitamine A uit groenten en fruit.

Het voedingscentrum adviseert daarom niet meer dan 2 keer per week een boterham te beleggen met smeerleverworst (tot 1 jaar), maximaal 3x per week tot 4 jaar. Vanaf 4 jaar mag het wel dagelijks (1).

Maar goed, je kindje is 6 maanden, toe aan een boterham, kan nog niet kauwen en dus lijkt iets smeerbaars een logische keus. Zou je met bovenstaande informatie dagelijks een boterham met smeerleverworst geven?

Smeerkaas – ingrediënten

Smeerkaas dan? De ingrediënten van smeerkaas zijn; kaas, water, smeltzouten (E-nummers), melkeiwit, weipoeder, melkpoeder en kleurstof. Overigens is ‘kaas’ in smeerkaas een overblijfsel van resten kaas tijdens de productie. Klein detail. Voor smeerkaas geldt een maximum van 2 boterhammen per week (ongeacht de leeftijd) in verband met de hoeveel zout in het product. Als baby’s en kinderen te veel zout binnenkrijgen, kunnen ze op latere leeftijd last krijgen van hun nieren. Daarom wordt geadviseerd om geen extra zout toe te voegen aan het eten. Om het in exacte hoeveelheden aan te geven; het advies is minder dan 1 gram zout per dag voor baby’s van 0-6 maanden en maximaal 3 gram zout voor kinderen tussen de 1-3 jaar oud (1).

Even een voorbeeld:  1 volkorenboterham – besmeerd met halvarine en smeerkaas – levert 335 mg natrium x 2,5 = 0.8 gram zout. En dat is dan maar 1 boterham. Met andere woorden, de rest van de dag ga je hoe dan ook over die 1 gram heen.  Zelfs de smeerkaas ‘speciaal geschikt voor kinderen vanaf 6 maanden’ is niet geschikt: niet geven tot een leeftijd van 3 jaar. Daarna kunnen de nieren de hoeveelheid zout beter aan.

Maar wat geef je dan?

Denk eens aan de volgende opties**:

  • Appelstroop
  • Cottage cheese
  • Geprakt ei
  • Geprakt fruit (bijv. banaan of aardbei)
  • Geprakte avocado
  • Groentepuree (van bijvoorbeeld wortel, pompoen of doperwten)
  • Honing (ná 12 maanden i.v.m. een bacterie waar honing besmet mee kan zijn, waar jonge kinderen erg ziek van kunnen worden)
  • Jam
  • Jonge, zachte geitenkaas
  • Kwark
  • Notenspread (amandelpasta, cashewpasta)
  • Perenstroop
  • Pindakaas
  • Roomboter
  • Spread van peulvruchten (hummus van kikkererwten/kidneybonen/wittebonen)
  • Tahin zonder zout (sesampasta)
  • Vruchtenmoes

** Let op, houd je wel aan het voedselintroductieschema om precies te zien welke producten je vanaf een bepaalde leeftijd kunt geven. Raadpleeg bijvoorbeeld www.borstvoeding.com, het boek van kinderdiëtist Stefan Kleintjes ‘eten voor de kleintjes’ of het voedingscentrum.

Wat geef jij jouw kind(eren) als broodbeleg? Heb je nog andere tips/aanvullingen, dan hoor ik het ook graag. Sharing is caring 🙂

* Vitamine A is een vetoplosbaar vitamine,  van belang is voor het zicht, voor voorplanting, het afweersysteem, groei en ontwikkeling. Te veel vitamine A kan problemen veroorzaken bij het functioneren van de lever en – voor zwangere vrouwen – bij de ontwikkeling van het ongeboren kind. Daarom kunnen vrouwen die zwanger zijn lever, leverproducten en supplementen met vitamine A beter mijden.

Bronnen vitamine A: Alleen voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong bevatten vitamine A: lever en leverproducten bevatten grote hoeveelheden. Verder wordt aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten vitamine A toegevoegd. Roomboter bevat van nature vitamine A. Het lichaam kan vitamine A ook produceren uit provitamine A-carotenoïden. De belangrijkste bronnen van deze provitamines zijn donkergroene bladgroente en bepaalde geel- en oranjekleurige groente- en fruitsoorten (denk aan wortels en paprika). Ook volle zuivel en eidooier bevatten deze stoffen. (Naar een adequate inname van vitamine A, gezondheidsraad 2008)

Bronnen

  1. www.voedingscentrum.nl