Het nieuwe jaar is begonnen en in de media kun je allerlei items lezen over gezond eten en detoxen, ook met behulp van Superfoods. Het lijkt wel of er steeds meer Superfoods bijkomen! Tijd om mijn onderzoek naar Superfoods voort te zetten! Vandaag dook ik in de Chiazaden. Lees hier alle andere uitgewerkte superfoods. Je vindt hier o.a. tarwegras, lijnzaad, hennepzaad, en acaibes (mét onderbouwing)!

Chiazaad in glutenvrij brood

De eerste keer dat ik van Chiazaad hoorde was tijdens mijn spreekuur op de MDL-afdeling in het ziekenhuis waar ik werk. Ik krijg daar geregeld allerlei tips van patiënten, en Chia werd mij aangeraden als goede vezelbron in een glutenvrijbrood met als voordeel dat het brood ook nog eens minder droog werd. Inmiddels is Chia overal te vinden, en als ik andere foodbloggers op twitter mag geloven dan is een smoothie met Chia een supergoed en gezond begin van je dag!

Op onderzoek uit

Maar is dat niet allemaal wat overdreven….? Ik ga maar weer eens op onderzoek uit. Wil jij meer weten over de voedingswaarde van Chia? Lees dan mee! En als je wat aan dit artikel hebt, support dan mijn Superfood research en deel het voor me op twitter, facebook, pinterest en/of linkedin.

Chia (salvia hispanica) is een plant uit de lipbloemenfamilie met paarse of witte bloemen. De meeste keukenkruiden zoals munt, basilicum en salie behoren ook tot deze familie. Het Chia-gewas wordt geteeld voor het zaad, o.a. in Australie, Mexico en Guatemala (1).

Chiazaad

Chia werd in de landen van herkomst al veel langer gegeten, en is pas sinds 2009 goedgekeurd door de EU en veilig bevonden voor de Europese markt (2).

Wat zit er in Chiazaad?


De NEVO bevat gegevens over de voedingskundige samenstelling van voedingsmiddelen en gerechten die door een groot gedeelte van de Nederlanders regelmatig worden gebruikt en die een grote bijdrage leveren aan de voorziening van energie en voedingsstoffen. Ook zijn voedingsmiddelen opgenomen die in de praktijk van wetenschappelijk voedingsonderzoek, diëtetiek en voedingsvoorlichting van belang zijn. NEVO is eigendom van het ministerie van VWS en wordt beheerd en onderhouden door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De gegevens in NEVO online zijn vrij toegankelijk voor bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek, voedingsonderzoek, de voedingsmiddelenindustrie, diëtetiek en voedingsvoorlichting (3). Jij kunt dus ook zelf de NEVO inkijken als de voedingswaarde van een product wil weten. Let op gaat om de voedingwaarde per 100 gram product!
Helaas, net als de açaí-bes, is Chia in de NEVO niet te vinden. Toch jammer dat veel novel ingredients hier niet in opgenomen worden..De meeste voedingsberekeningsprogramma’s in Nederland zijn gebaseerd op de NEVO en dat betekent dat deze ingrediënten ook hier niet in voorkomen, terwijl ze steeds meer gegeten worden.

Gelukkig hebben we de USDA (United States Department of Agriculture)! De USDA beheert een database (National Nutrient Database for Standard Reference) met de voedingswaarde van ruim 8000 voedingsmiddelen. En Chia staat hier wel in vermeld! Je kunt er zelfs zien hoe de data over voedingswaarde verkregen zijn (uit welk onderzoek het komt)(4).

USDA-on-chia

De voedingswaarde van Chiazaad

chiazaad voedingswaarde

Chia wordt vaak geprezen om de hoge gehaltes aan eiwit, calcium, vezels en omega-3 vetzuren, maar hoeveel eigenlijk? En is dat wel nodig?

Eiwit

Voedingsbron Eiwit
Chiazaad (10 g) 1,65 gram
Lijnzaad (10 g) 1,83 gram
Portie vis 25 gram
ADH 50 gram (bij ongeveer 60 kg)

Wat betreft eiwit ben ik niet erg onder de indruk. De hoeveelheid eiwit per eetlepel chiazaad (10 gram) is nog niet eens 2 gram. De dagelijkse aanbeveling t.a.v. eiwit ligt rond de 0,8 gram/kg lichaamsgewicht. Vis en vlees bevat >20 gram eiwit per portie, en zuivel rond de 8 gram per glas. Een opscheplepel peulvruchten bevat 5 gram eiwit.

Calcium

Voedingsbron Calcium
Chiazaad (10 g) 63 mg
Lijnzaad (10 g) 26 mg
Glas melk (150 ml) 185 mg
ADH 1000 mg*

De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid calcium voor gezonde vrouwen in mijn leeftijdscategorie ligt rond de 1000 mg*. Een eetlepel Chiazaad levert 63 mg calcium. Een glas melk van 150 ml levert 185 mg calcium, een schaaltje yoghurt van 150 ml levert 155 mg calcium, 1 een plak Hollandse kaas van 20 gram 225 mg calcium, 100 gram noten levert 100 mg calcium (verschilt per soort), 100 gram groenten gemiddeld 30-100 mg, en 100 gram peulvruchten 50-150 mg (3,4).

Stel ik drinkt 2 glazen melk, eet 2 boterhammen met kaas en een schaaltje yoghurt per dag dan is dat voor mij voldoende en heb ik geen extra calcium nodig. Maar als ik bijvoorbeeld weinig zuivel zou gebruiken dan kan Chiazaad (afhankelijk van het aantal eetlepels) een bijdrage leveren aan mijn totale calcium-inname.

Vezels

Voedingsbron Vezels
Chiazaad (10 g) 3,4 g
Lijnzaad (10 g) 2,7 g
Volkoren boterham 2 g
ADH 30-40 g

De dagelijkse aanbeveling voedingsvezels ligt rond de 30-40 gram per dag. Veel Nederlanders halen dit bij lange na niet! Chiazaad levert 3,4 gram vezels per eetlepel. Dit is meer dan de hoeveelheid vezels in een volkoren boterham (2 gram). Chiazaad lijkt mij dus een prima bron van vezels, en kan zeker aanvulling bieden op het totaal! Echter, het verschil met lijnzaad (2,7 gram vezels per eetlepel) vind ik in dit geval minimaal. Zeker gezien het feit dat lijnzaad echt een stuk goedkoper is! Het verschil in prijs kan oplopen tot wel 15€!!! per 500 gram zaden (3,4).

Omega-3 vetzuren (ALA)

Voedingsbron ALA omega-3
Chiazaad (10 g) 1755 mg
Lijnzaad (10 g) 1600 mg
Eetlepel mayo 1066 mg
ADH 2000-3000 mg

Omega-3 vetzuren zijn meervoudig onverzadigde vetzuren. Belangrijke omega-3 vetzuren zijn alfa-linoleenzuur (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). ALA is het omega-3 vetzuur wat in Chiazaad zit, en is een zogenaamd essentieel vetzuur. Dat betekent dat het lichaam het nodig heeft, maar niet zelf kan maken. EPA en DHA  zijn de bekende omega-3 visvetzuren en kunnen (in beperkte mate) gemaakt worden uit ALA (5).

Voor ALA geldt een aanbeveling van 1en% per dag. Dit komt overeen met 2000-3000 mg per dag. ALA zit vooral in plantaardige oliën, noten en zaden. Chia levert 1755 mg ALA per eetlepel, en lijnzaad levert per eetlepel 1600 mg ALA (3,4,5).

Andere bronnen van ALA zijn: walnoten (1 hele walnoot levert 600 mg ALA), halvarine 80 mg ALA per sneetje brood, margarine 160 mg ALA per sneetje brood en een eetlepel mayonaise 1066 mg ALA. Naast oliën, noten en zaden leveren ook vlees (bijv. gehakt 320 mg ALA per 100 gram), groenten (bijv.spuitjes 510 mg per 100 gram), granen (bijv. 35 mg per volkorenboterham) en peulvruchten (bijv linzen 240 mg per 100 gram) ALA, hetzij in kleinere hoeveelheden  (3,4,5).

Ik vraag me ineens heel sterk af of ik wel genoeg ALA binnenkrijg op een dag. Ik eet toch echt niet elke dag noten, zaden en mayonaise. Daarbij eet ik weinig brood en smeer ik dus niet zo vaak met margarine en halvarine. Ik zit nu zelfs in mijn roomboterperiode en dat levert maar 1/3 van de hoeveelheid ALA tov halvarine.

Maargoed nog even terug naar de Chia zaden. Chia is een superbron van het omega-3 vetzuur ALA dus! Maar daar hoef je m.i echt geen Chia voor te eten; lijnzaad levert bijna net zoveel ALA en is maar een fractie van de prijs. Datzelfde geldt voor het vezelgehalte. Wat betreft calcium is Chia the winner. Ik houd niet van de term Superfoods maar ben toch wel een beetje onder de indruk van de voedingswaarde van Chia. Met als groot minpunt de prijs.  Als je Chia gebruikt vanwege ALA en vezels is lijnzaad echt gelijkwaardig! En een stuk beter voor je portemonnee! Op de markt kun je soms Chia voordelig kopen bij de notenkraam bijvoorbeeld. Ook online heb je diverse opties. Ik vind Body en Fitshop wel een goede en voordelige webshop.

Nou het wordt alweer een lang verhaal, dus ik ga afronden :). Gezondheidsclaims (dus, wat doet het met je) omtrent Chia komen dus een andere keer aan bod! Dan neem ik meteen een wat gedetailleerdere vergelijking mee van Chia vs. lijnzaad. Want naast ALA, calcium, en vezels zit bevatten beiden zaden nog meer voedingstoffen. Bovendien hebben ze beiden iets andere eigenschappen waardoor je er in de keuken niet precies hetzelfde mee kunt. En misschien ook leuk..hoe verbouw je dit zelf?!

Voor nu: Ik ga geloof ik maar eens wat lijnzaad en walnoten inslaan 🙂 Tot de volgende keer!

Bronnen

  1. Mohd Ali N, Yeap SK, Ho WY, Beh BK, Tan SW, Tan SG.The promising future of chia, Salvia hispanica L.J Biomed Biotechnol. 2012;2012:171956. doi: 10.1155/2012/171956. Epub 2012 Nov 21.
  2. The European Union, “Commission Decision of 13 October 2009 authorising the placing on the market of Chia seed (Salvia hispanica) as a novel food ingredient under Regulation (EC) No 268/97 of the European Parliament and of the Council” (L294/14) 2009/827/EC pp. 14-15 (November 11, 2009).
  3. http://nevo-online.rivm.nl/ProductenZoeken.aspx (bezocht op 10 jan. 2014).
  4. National Nutrient Database for Standard Reference. http://ndb.nal.usda.gov/ndb/search/list (bezocht op 10 jan. 2014).
  5. http://www.voorlichtingmvo.nl (bezocht op 10 jan. 2014).