We hebben er weken hoofdpijn van gehad: hoeveel kopjes (kruiden)thee kun je nu veilig drinken als je zwanger bent? Tijdens het schrijven van Eet als een expert – Zwanger! was dit onze hoofdbreker. Je zou zeggen dat het makkelijk is om evidence-based te schrijven. Je zoekt gewoon op wat alle studies laten zien en schrijft er een boek over . Helaas is het niet zo simpel. Wetenschap wordt meestal niet gedaan met als doel dit naar jou en mij te communiceren. De vragen die jij en ik hebben, hebben dus niet altijd een duidelijk antwoord, en de interpretatie van de data die er wel is, is een apart vakgebied. Voedingswetenschap is dan wel ons expertise, maar toxicologie is een ander verhaal.

Hoe beantwoord je een simpele vraag over thee?

Wij vroegen het RIVM om ons te helpen de volgende vraag te beantwoorden: hoeveel kopjes thee kun je maximaal veilig drinken als je zwanger bent? Voor (echte) thee was het best makkelijk omdat daar cafeïne in zit en er al richtlijnen voor cafeïne tijdens de zwangerschap bestaan. Er is een duidelijke bovengrens opgesteld die aangeeft hoeveel cafeïne je tijdens de zwangerschap nog zonder teveel risico kunt drinken (200 milligram cafeïne). Zo konden we goed berekenen hoeveel (slappe) kopjes earl grey of groene thee nog veilig was voor de baby: 4 flinke mokken sterke thee of tot 15 mokken als je hele slappe thee zet (zie de labtest in ons boek).

Kruidenthee is niet zo onschuldig

Voor plantengifstoffen in kruidenmelanges is het een ander verhaal. Je hebt vast wel eens gehoord dat je beter niet teveel zoethout-, anijs-, of venkelthee kunt drinken als je zwanger bent. Dat komt omdat er (plantengif)stoffen zoals glycyrrhizine, pyrrolizidine alkaloïden, safrol, estragol en methyleugenol in (leuk voor scrabble!) die een risico vormen wanneer er teveel van binnenkrijgt.

Als volwassenen hoeven we ons hierover niet zoveel zorgen te maken, we hebben een groot lichaam met goed functionerende lever en nieren, dat prima om kan gaan met een klein beetje gifstoffen. Paracelsus zei vier eeuwen geleden al dat de dosis het vergif maakt (we werden er mee doodgegooid tijdens onze opleiding). In andere woorden: van teveel water ga je ook dood. Maar een ongeboren baby is een stuk kleiner en heeft organen die nog in ontwikkeling zijn, zodat ze veel gevoeliger is voor gifstoffen.

Onbekende hoeveelheden gifstoffen maakt onbemind

Wat maakt het dan zo onmogelijk om een antwoord te geven op de vraag hoeveel kopjes kruidenmelange je veilig kunt drinken als je zwanger bent? De hoeveel plantengifstoffen in jouw theezakje is onbekend. Het varieert namelijk zoveel dat je met het ene zakje meteen enorme hoeveelheden binnenkrijgt, en met het andere zakje een stuk minder. Waar komt dat grote verschil vandaan? Wanneer de planten die in jouw kruidenmelange zitten worden geoogst kan het gebeuren dat er ongewild onkruid mee wordt geplukt die veel gifstoffen bevatten. Dit is bijna niet te voorkomen  En die gifstoffen komen dan in jouw thee terecht.

Soms is dit heel erg gevaarlijk, bijvoorbeeld als je ongereguleerde vage Chinese kruiden zomaar gaat drinken, zie dit incident waarbij twee mensen ziek werden van kruidenthee of het tragische verhaal van de vrouw die er aan overleed.

De thee-industrie zelf zegt hierover in hun code of practice dat het niet mogelijk is om deze gifstoffen helemaal uit de thee te halen: It should be emphasized that total eradication of PA-containing plants is not technically possible, not feasible or ecologically desirable as they may be important for the insect population in the area.

We willen je niet bangmaken, maar…

Een kopje kruidenthee hoeft dus niet zo onschuldig te zijn als het lijkt. Gifstoffen zoals pyrrolizidine alkaloïden kunnen leverschade bij de mens veroorzaken als je er veel van binnen krijgt. Ze kunnen ook via de placenta bij het ongeboren kind terecht komen. Daarnaast kunnen deze stoffen het DNA beschadigen en kanker veroorzaken. Mijn excuses als je hier bang van wordt, maar het is belangrijk om te weten wat de risico’s zijn.

Wat het RIVM erover zegt is dat er voor al deze stoffen GEEN veilige inname is. Oftewel, geen enkele wetenschapper kan je garanderen dat het drinken van deze thee tijdens de zwangerschap veilig is. Dat betekent overigens niet dat een kopje kruidenthee meteen niet veilig is. Dit is precies de crux van het verhaal. Hoe kom je met dit bewijs nu tot een concreet advies? Wat door veel gezondheidsinstanties wordt gedaan is dan maar te adviseren om “uit voorzorg niet teveel kruidenthee te drinken”. Dat vinden wij vaag en onduidelijk en meer vragen oproepen dan beantwoorden. Wat is dan “niet teveel”? Is dat 1 kopje per dag, per week? Als wij het al niet weten, wat moet je als niet-voedingswetenschapper dan doen?

Wat doe je als het bewijs vaag is?

Wat mij betreft kun je op basis van dit bewijs twee dingen doen: Ben je een risicomijdend persoon en fiets je daarom bijvoorbeeld nooit door rood? Dan past het misschien bij je om helemaal geen kruidenmelanges en infusions te drinken. Het is namelijk geen echte thee (echte thee wordt gemaakt van de Camellia sinensis theeplant), en heeft in tegenstelling tot zwarte en groene thee geen gezondheidsvoordelen. Als je het niet meer drinkt is er niemand overboord,

Ben je juist iemand die niet alle risico’s wil vermijden (want: teveel gedoe, je gaat toch dood, kruidenthee is je lievelingsdrank, ik mag al helemaal niks meer, de risico’s lijken mij niet zo groot), dan drink je af en toe wel een klein kopje. We kunnen nog zoveel onderzoek doen, en zo goed de risico’s proberen uit te leggen, je beslist uiteindelijk zelf wat je in je mond stopt.

Wat ik zou doen als ik zwanger was? Ik zou geen kruidenmelanges drinken. Ik vind het namelijk vies (wie heeft in hemelsnaam Sterrenmunt en Morocco Mint uitgevonden?) en het heeft geen gezondheidsvoordelen. Met uitzondering van een kopje thee met verse gember, daar zit geen risico aan en is wel te drinken. Ik zou wel elke dag een paar koppen slappe groene of zwarte thee drinken. Het is namelijk het enige wat ik drink (naast water), er is minder risico op plantengifstoffen, en het heeft gezondheidsvoordelen (het officiële advies in Nederland is om minstens 3 koppen thee per dag te drinken). Zo kun jij ook voor jezelf afwegen op basis van het bewijs welke risico’s je accepteert en wat voor thee je drinkt.

Wil je meer weten over voeding tijdens de zwangerschap? Eet als een expert – zwanger! is het vierde deel in de serie ‘I’m a Foodie presents’. In Eet als een expert – zwanger! geven we wetenschappelijke onderbouwde informatie en praktische tips aan vrouwen die zwanger willen worden én zijn over welke voeding het beste is voor moeder en kind. We laten zien dat je met een beetje creativiteit en omdenken de sushi, carpaccio en alcohol helemaal niet zult missen!