Dat voeding een belangrijke rol speelt als onderdeel van sportprestaties, is vaak al algemeen bekend. Echter was dit zeker niet altijd zo en blijkt het ook niet altijd vanzelfsprekend dat professionele teams hier ook aandacht aan besteden. Toch heb ik in de laatste 10 jaar een heel mooie verandering mee mogen maken in de wereld van de topsport.

2012: Slechte voedingsinname bij jonge profvoetballers en geen interesse bij Eredivisie club

In 2012 ging ik voor mijn Master Biology of Human Performance and Health (bewegingswetenschappen) een half jaar naar Glasgow, Schotland om mijn afstudeeronderzoek uit te voeren. Met mijn diploma Voeding & Diëtetiek + Post HBO sportdiëtetiek op zak en de eerste stappen al gezet in mijn praktijk Voedingconditie, was ik gedreven om door te leren. Uiteraard wilde ik wel een afstudeeronderzoek in mijn richting. Na diverse afwijzingen en tientallen mailtjes naar universiteiten over de gehele wereld bleek het antwoord relatief dichtbij te liggen. Ik mocht onderzoek doen naar de voedingsstatus van jonge profvoetballers!

Lang verhaal kort: de voedingsstatus van deze jonge Schotse profvoetballers van diverse clubs in en om Glasgow was niet al te best. Gelukkig heb ik er mijn diploma wel om kunnen halen, maar ik zag zeker potentie voor deze doelgroep om zoveel meer uit de sport te halen door simpelweg (iets) beter te eten. Eenmaal terug in mijn woonplaats Enschede heb ik de draad van mijn praktijk weer opgepakt om sporters van alle niveaus van voedingsadvies te voorzien. Het duurde niet lang voordat ik een brief verstuurd had naar FC Twente, die 2 jaar daarvoor nog de titel van landskampioen hadden binnen gesleept. Kon ik niet nog iets voor hen betekenen? Het antwoord is helaas nooit gekomen.

2016: Het belang van voeding bij profwielerteam al wel erkend als onderdeel van het team

Na een paar jaar hard werken om mijn praktijk op te bouwen, kwam ik bij prof-team Giant-Alpecin (later Team Sunweb, nu Team DSM) terecht. Voor mijn praktijk heb ik personeel in dienst genomen, omdat deze baan mij fulltime bezette. Sidenote: Jorien en Kiira (en inmiddels Milou) ben ik nog altijd erg dankbaar! Eerder schreef ik al een blog over mijn eerste jaar (deel 1 en deel 2), waarin ik met de grote rondes zoals de Tour de France mee op pad ging om de juiste voeding te verzorgen en bij terugkomst probeerde de rest van het Team ook nog van goede voeding te voorzien.

werkzaam in topsport

2017-2020: Het belang van voeding flink gegroeid in de wielerwereld

In een paar jaar tijd werd (mede door het winnen van een grote ronde) daar steeds meer het belang van voeding duidelijk, en ging het van 1 persoon (ik) voor zowel koken in de Tour als adviezen geven naar uiteindelijk 4 diëtisten, 3 koks en nog de nodige onderzoeksplaatsen en stagiaires voor Afdeling Nutrition. En van enkel koken met gezonde en goede producten voor de sport, zijn we uitgebreid naar jaarplannen met doelstellingen, periodisering, innovaties met sportvoedingspartners voor de beste producten en ingrediënten en als kers op de taart afgewogen bordjes per persoon (later volgden ook andere wielerteams dit voorbeeld, supertof!).

2020: Eredivisie club erkend ook voeding als onderdeel van het team

Natuurlijk is zo’n groei zeer intensief en niet zonder ups en downs. In een jaar met veel tegenslagen, 80+ uur in de week werken en niet meer de grote stappen maken als in het begin, maar focussen op kleine details was het zeker lastig de motivatie hoog te houden. En juist toen die weer herpakt was, kwam een bericht uit onverwachte hoek: de medische staf van FC Twente vroeg of ik, of mijn praktijk, daar niet iets kon betekenen voor voeding? Dus begon ik in mijn avonduren voorzichtig aan plannen voor een voedingsbeleid op papier te zetten, met het idee alleen mijn personeel dit te laten oppakken als we een akkoord hadden op het beleid en de aanpak. Halverwege 2020 was akkoord bereikt. Ik zat volledig op 1 lijn met Roy Hoogeslag, hoofd van de medische staf en een enthousiaste nieuwe trainer, en besloot toen dat het tijd was voor een nieuw hoofdstuk door er zelf invulling aan te geven. Dankbaar voor mijn bagage door de tijd en enorme groei en ervaring bij Team Sunweb waar ik alle handvatten heb gekregen die nodig zijn een afdeling voeding in te richten. Met nog iets tijd over voor mijn praktijk vul ik inmiddels het grootste deel van mijn dagen met voedingsadviezen voor de profs.

werkzaam in topsport

Invulling in het team

Waar moet je dan aan denken?

Dagelijks. De club verzorgt het ontbijt en de warme lunch. Samen met de chef-koks ontwikkelen we de menu’s, die we afstemmen op de intensiteit van de trainingen. Zo is bijvoorbeeld een ‘Recovery’ dag na een wedstrijd relatief wat hoger in eiwitten, maar niet al te calorierijk. Een dag voor de wedstrijd bevat de voeding juist extra koolhydraten, om de glycogeenvoorraad (opslag van koolhydraten en spieren en lever) juist goed te vullen. Want hoe groter deze opslag: hoe meer/langer energie voor intensieve training. Elke dag staat het menu op een display met de voedingswaarde en hebben verschillende spelers ook verschillende porties. Een speler die bijvoorbeeld wat kleiner is of minder beweegt, krijgt een andere portie dan een speler met bijv. het doel spiergroei.

Thuis. Naast het ontbijt en de lunch heeft iedere speler persoonlijke schema’s om thuis ook de juiste energiehoeveelheid, vitamines&mineralen, eiwitverdeling en koolhydraatbehoefte afgestemd op de doelstellingen en huidige gewoontes binnen te krijgen.

Persoonlijk. Een paar keer per week plan ik tijd in om met individuele spelers te zitten. In totaal zijn er zo’n 25 spelers en kan ik er tussen trainingen door een paar per keer spreken, dus vaak zit er even tijd tussen voordat ik iemand weer persoonlijk spreek. Of we moeten net actief met een doel bezig zijn dan is het contact juist intensiever. Het voordeel van trainen op een vaste locatie met een eigen spelershome is dat ik iedereen makkelijk kan aanspreken en andersom. Gesprekken kunnen gericht zijn op bijvoorbeeld onderwerpen als eiwitten voor het slapengaan, wedstrijdvoorbereiding of juist luchtig wat nou nog de minst ‘slechte’ snacks zijn of hoe verantwoord een stukje taart nou is.

Wedstrijden. De maaltijd voor de wedstrijd is relatief simpel: een grote hoeveelheid koolhydraten, een klein beetje eiwit en beperkte vetten. Ook hier hebben de spelers individuele porties, waarbij ik instructies geef voor de uitvoering. Bij uitwedstrijden heb ik altijd even contact met het betreffende hotel waar deze maaltijd wordt voorzien en zijn onze richtlijnen vooral ook naar het hotel gestuurd.

Sportvoedingsproducten. Rondom wedstrijden en trainingen zijn er richtlijnen door mij opgesteld wanneer welk product te nemen. Het voordeel is dat wedstrijden vrijwel altijd 90 min zijn in het voetbal, waardoor het hooguit weersomstandigheden zijn die productkeuzes nog iets kunnen beïnvloeden. Hoe anders is dat bij het wielrennen, waar een Klassieker makkelijk 6uur kan duren en een Proloog bijv. soms korter dan een kwartier kan zijn en dus voor elke wedstrijd moet worden gekeken wat de benodigdheden zijn!

Supplementen. De spelers hebben ook een eigen plan met betrekking tot supplementen. Zo kan het zijn dat een speler wat kracht op moet bouwen en er een fase van creatine wordt ingelast. Of herstellende van een blessure en gelatine (gehydrolyseerd collageen) moet nemen. Of juist (in de wintermaanden of bij donkere huidskleur) extra vitamine D. Ik overleg regelmatig met de clubarts, de fysiotherapeuten en vervolgens met de spelers individueel wat er nodig is en namens de club voorzien wij vervolgens de supplementen met een NZVT keurmerk. Dat is het keurmerk dat supplementen getest zijn en geen doping of vervuilde stoffen bevatten.

Blessures. Helaas komt het regelmatig voor dat een speler door een verkeerde beweging of door een andere speler geblesseerd raakt. Gescheurde hamstrings of kruisbanden zijn haast het equivalent van een gebroken sleutelbeen in het wielrennen en menig voetballer niet onbekend. Op zo’n moment kom ik ook in actie: een aangepast voedingspatroon op beperkte beweging, verdeling van eiwitten en mogelijk nog andere supplementen zijn nu extra belangrijk. Samen met de sportfysio’s en artsen werken we aan een optimaal herstel.

werkzaam in topsport

Uitvoering en samenwerking in het team

Naast bovenstaande onderwerpen zijn er nog een tal van andere werkzaamheden, bijvoorbeeld met sportvoedingspartners om tafel of voorlichting geven bijv. richting sponsoren over de werkwijze in deze professionele setting. Daar komt bijvoorbeeld de commerciële afdeling om de hoek kijken om dit samen af te stemmen.

Het allerbelangrijkste is dat voeding een vast onderdeel binnen het team is geworden en zowel gedrag (van spelers en staf). Waar de manager mij weet te vinden voor wijzigingen en bijv. hotelcontact, de medische staf bij geblesseerde spelers en de trainers of assistent trainers bij vragen wat hen opvalt bij voeding rondom wedstrijden. Dat is voor mij heel wat waard! Ik heb het wel eens in het verleden meegemaakt dat trainers of fysio’s bv tips richting de sporters geven wat belangrijk is met voeding. Dit klinkt heel onschuldig en is ook zeker erg goedbedoeld, tot dat die adviezen net niet aansluiten bij wat ik voor ogen heb. En bovendien: als ik spelers revalidatie of trainingstips ga geven ga ik wel rare reacties krijgen denk ik. Natuurlijk blijft er altijd wat te verbeteren en zal ik ook spelers regelmatig moeten reminden aan bepaalde zaken. Je kunt plannen zo mooi maken als je wilt, maar de uitvoering is het allerbelangrijkste!