Op 31 augustus 2015 kwam Zespri Kiwifruit met een persbericht met als onderwerp een gezonde spijsvertering. Uit onderzoek dat door Zespri is uitgevoerd onder 1.000 Nederlanders blijkt dat 64% aangeeft weleens last te hebben van de spijsvertering. Van de deelnemers zegt 39% als eerste dat de oplossing gezocht zou moeten worden in het aanpassen van de voeding. Bijna de helft zou weten dat de groene kiwi beter is voor de spijsvertering dan andere fruitsoorten. Wie wist dat ook? Maar klopt dat antwoord eigenlijk wel?

Wanneer aan mensen gevraagd wordt wat nu gezonde voeding is zullen groente en fruit vaak als eerste genoemd worden. Het bevat voedingsvezels, vitamines, mineralen, bioactieve stoffen, vaak weinig calorieën en nauwelijks tot geen natrium. Dat geldt ook voor de kiwi. De boodschap is echter ook bij fruit om te variëren [1]. Daardoor krijg je een variatie aan voedingsstoffen binnen die een bijdrage leveren aan een goede gezondheid.

Is de kiwi superieur voor de spijsvertering?

Bij het persbericht zat een infographic waarin staat dat 50% van de ondervraagde weet dat de groene kiwi effectiever is voor de stoelgang dan andere fruitsoorten. Dat percentage lijkt onwaarschijnlijk hoog. Een zoektocht naar willekeurige artikelen op internet over fruit voor een goede spijsvertering leverde lijstjes op waar kiwi niet op voorkomt [2, 3].

Een ander punt is dat er in het antwoord wordt aangenomen dat de groene kiwi beter is voor de spijsvertering dan andere fruitsoorten. Waar is dat eigenlijk op gebaseerd? Studies geven bijvoorbeeld ook aanwijzingen dat het eten van pruimen een gunstig effect heeft [4]. Alle soorten fruit bestaan bovendien uit voedingsvezels die kunnen bijdragen aan een goede spijsvertering. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat fruit een gunstig effect heeft op de darmflora [5]. In een brochure van Zespri, waarin aandacht wordt besteed aan de onderbouwing, staat te lezen [6]:

Uit een onderzoek naar het gebruik van kiwi en obstipatie bij ouderen blijkt dat kiwi inderdaad een laxerende werking heeft. De consumptie van 1 kiwi per 30 kg lichaamsgewicht per dag leidde tot een groter volume en zachtere ontlasting en een frequentere stoelgang

Wat laten studies precies zien?

De studie waarnaar verwezen wordt had een cross-sectionele opzet waarbij de ouderen (>60 jaar) voor een periode van drie weken één kiwi per 30 kg lichaamsgewicht kregen of geen kiwi [7]. Na deze drie weken werden de rollen direct omgedraaid (zonder wash out periode). De ouderen die geen kiwi hadden gekregen, kregen die nu wel gedurende een nieuwe periode van drie weken en vice versa. Aan het einde van de studie bleek inderdaad dat de stoelgang verbeterde na het eten van kiwi’s. De ontlasting had meer volume, was zachter en de ouderen brachten vaker een bezoek aan het toilet. Er is echter wel een belangrijke opmerking bij te maken. De kiwi is namelijk niet vergeleken met ander fruit, waardoor niet gesteld kan worden dat de kiwi superieur is.

Er wordt in de brochure ook een andere studie genoemd [8]. Hierin kregen deelnemers tweemaal per dag een kiwi en werd er gekeken naar het effect ervan op chronische obstipatie. Na vier weken was ook hier een verbetering merkbaar. Een controlegroep ontbrak echter. Ook hier kan dus niet gesteld worden dat de kiwi superieur is. Eenzelfde verhaal kan gehouden worden voor een studie waarin gekeken is naar het effect van het eten van twee kiwi’s per dag op de darmfunctie bij patiënten met IBS [9]. De spijsvertering verbeterde na vier weken, maar een controlegroep ontbrak.

Alle drie de studies zijn gefinancierd door Zespri, wat een reden zou kunnen zijn dat er geen vergelijking heeft plaatsgevonden met andere fruitsoorten. Fruit op zich zou namelijk al verbeteringen kunnen geven.

Spelen de eiwitsplitsende enzymen in kiwi een rol?

Naast voedingsvezels zou het eiwitsplitsende enzym actinidine in kiwi een belangrijke rol spelen bij de vertering van eiwitten. Eiwitsplitsende enzymen zitten ook in papaja en ananas. In een bijlage die bij het persbericht zat staat te lezen:

“Actinidine is in staat om uiteenlopende eiwitten af te breken. Het eten van een groene kiwi, samen met een eiwitrijke maaltijd, zou daarom een natuurlijke oplossing kunnen zijn voor mensen met spijsverteringsproblemen.”

Er zijn enkele dier- en in vitro-studies gedaan naar het eiwitsplitsende enzym actinidine en de vertering van eiwitten [10, 11]. Deze laten inderdaad zien dat het enzym in staat is om een aantal eiwitten te verteren. Na een screening van de literatuur lijkt het erop dat ze bijna allemaal zijn uitgevoerd door dezelfde onderzoekgroep en gefinancierd door Zespri. Dat hoeft niet te betekenen dat de resultaten niet kloppen, maar onafhankelijkere studies zouden wenselijk zijn. De vraag is bovendien wat het in de praktijk betekent. Is een tekort aan eiwitsplitsende enzymen de oorzaak van spijsverteringsproblemen, hoe lang moeten eiwitten aan het enzym worden blootgesteld voor een merkbaar effect en wat is het additionele effect naast de eiwitsplitsende enzymen die het lichaam zelf aanmaakt? Goede antwoorden op die vragen waar we in de praktijk iets mee kunnen zijn er niet. Hooguit kan het advies gegeven worden om het eens uit te proberen.

Adviezen voor een goede spijsvertering

  • Eet voldoende vezels (30-40 gram). Een vezelrijke voeding kan bestaan uit volkoren graanproducten, groente en fruit (waaronder kiwi), peulvruchten, aardappelen en noten;
  • Drink voldoende bij een vezelrijke voeding, minstens 1,5 liter per dag. Koffie en thee tellen ook gewoon mee [12];
  • Neem voldoende tijd voor de maaltijd en kauw goed waardoor het voedsel beter verteerd kan worden;
  • Beweeg voldoende [13]. Door te bewegen worden de darmen beter doorbloed en kunnen daardoor beter hun werk doen. Houdt hierbij minimaal de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) aan [14].

groene kiwi

Conclusie

  • Een kiwi is net als andere fruitsoorten gezond en heeft een prima voedingswaarde (zie bovenstaande tabel). De consumptie van kiwi kan dan ook alleen maar gestimuleerd worden. Er zijn echter geen overtuigende bewijzen dat een kiwi beter is voor de spijsvertering dan andere fruitsoorten;
  • Het zou interessant zijn om onderzoek te doen waarin verschillende soorten fruit worden vergeleken. Bij gunstige resultaten zou het advies aan de consument alleen maar verbeteren;
  • Alleen maar kiwi als fruit eten gaat ten koste van de variatie en zou niet de voorkeur moeten hebben. Het is echter wel beter om elke dag kiwi te eten dan elke dag geen fruit.

Rob van Berkel is diëtist, auteur van onder andere het boek ‘Overgewicht en Obesitas’ en eigenaar van de website www.overvoedingengezondheid.nl. Op deze website zijn artikelen te vinden over voeding en gezondheid, waar regelmatig misleidende claims onder de loep worden genomen. Uitgangspunt van deze artikelen is dat ze wetenschappelijk onderbouwd zijn.

Bronnen

  1. Voedingscentrum. Geraadpleegd op 14 september 2015.
  2. Mens & Gezondheid. Geraadpleegd op 14 september 2015.
  3. Oxypowder. Geraadpleegd op 14 september 2015.
  4. Lever E, Cole J, Scott SM, Emery PW, Whelan K. Systematic review: the effect of prunes on gastrointestinal function. Aliment Pharmacol Ther. 2014 Oct;40(7):750-8.
  5. Graf D, Di Cagno R, Fåk F, Flint HJ, Nyman M, Saarela M, Watzl B. Contribution of diet to the composition of the human gut microbiota. Microb Ecol Health Dis. 2015 Feb 4;26:26164.
  6. Nutriweb
  7. Rush EC, Patel M, Plank LD, Ferguson LR. Kiwifruit promotes laxation in the elderly. Asia Pac J Clin Nutr. 2002;11(2):164-8.
  8. Chan AO, Leung G, Tong T, Wong NY. Increasing dietary fiber intake in terms of kiwifruit improves constipation in Chinese patients. World J Gastroenterol. 2007 Sep 21;13(35):4771-5.
  9. Chang CC, Lin YT, Lu YT, Liu YS, Liu JF. Kiwifruit improves bowel function in patients with irritable bowel syndrome with constipation. Asia Pac J Clin Nutr. 2010;19(4):451-7.
  10. Kaur L, Boland M. Influence of kiwifruit on protein digestion. Adv Food Nutr Res. 2013;68:149-67.
  11. Kaur L, Rutherfurd SM, Moughan PJ, Drummond L, Boland MJ. Actinidin enhances protein digestion in the small intestine as assessed using an in vitro digestion model. J Agric Food Chem. 2010 Apr 28;58(8):5074-80.
  12. Zhang Y, Coca A, Casa DJ, Antonio J, Green JM, Bishop PA. Caffeine and diuresis during rest and exercise: A meta-analysis. J Sci Med Sport. 2015 Sep;18(5):569-74.
  13. de Oliveira EP, Burini RC. The impact of physical exercise on the gastrointestinal tract. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2009 Sep;12(5):533-8.
  14. NSIB. Geraadpleegd op 14 september 2015.
  15. Zespri. Geraadpleegd op 14 september 2015.