Vervelend, maar helaas krijgt bijna iedere zwangere vrouw hiermee te maken: zwangerschapsmisselijkheid. Ongeveer 80% van de zwangeren krijgt er last van (1,2), je bent dus zeker niet de enige. De veelgehoorde term ‘ochtendmisselijkheid’ gaat vaak niet op, het is meestal niet alleen in de vroege ochtend – je kunt er de hele dag last van hebben. Vooral in het eerste trimester, tussen de 6 en 12 weken, komen misselijkheid, braken en kokhalzen voor. Voor ongeveer 20% van de zwangeren duurt deze ellende zelfs nog tot na de 20e week (2,3). Wat de is de oorzaak van zwangerschapsmisselijkheid en is er iets tegen te doen?

Wat is de oorzaak van zwangerschapsmisselijkheid?

Waarom je misselijk wordt, weten we niet goed. Een hypothese is dat de afkeer tegen voedingsmiddelen als vlees, vis, sterk smakende groenten, koffie of wijn een beschermingsmechanisme is. Ze kunnen namelijk schadelijke stoffen bevatten (bacteriën, cafeïne, alcohol) (4). Het zou ook aan je gierende hormonen hCG en oestrogeen kunnen liggen, maar het blijft gokken. Een goede theorie is er niet (1). Toch hoef je je niet teveel zorgen te maken. Je hormonen zorgen ervoor dat de baby voorrang krijgt en toch voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, ook wanneer je tijdelijk wat minder voedsel binnenkrijgt of -houdt. Het lijkt er zelfs op dat vrouwen die last hebben van zwangerschapsmisselijkheid en overgeven een lagere kans hebben op een miskraam, misvormingen en vroeggeboorte (uitgezonderd hyperemesis gravidarum, een ernstige vorm van zwangerschapsbraken) (5). Dat is ondanks de narigheid een geruststellend idee. 

Wat kun je doen tegen misselijkheid in de zwangerschap?

Wat kun je nou het beste doen tegen die ellende? Algemene adviezen zijn moeilijk te geven omdat iedere zwangere vrouw anders is. Uit onderzoek komt dan ook niet duidelijk naar voren wat voor iedereen helpt. Maar er zijn wel aanwijzingen dat verse (geraspte) gember of capsules met gemberpoeder (circa 1 gram/dag) verlichting kunnen geven (2,3,6). Of dat ook voor gemberthee geldt, is niet onderzocht. Gember kan de misselijkheid dus verminderen, maar het zorgde er in verschillende studies niet voor dat vrouwen minder overgaven. Probeer gerust of het voor jou werkt: rasp wat gember door je eten of drink verse gemberthee. In ons boek Eet als een expert – zwanger! vind je zwangerschapsproof recepten met gember erin.

Zwanger en misselijk

Misschien heb je weleens gelezen dat vitamine B6 tegen zwangerschapsmisselijkheid kan helpen? Hiervoor zijn (vergeleken met gember) minder sterke aanwijzingen gevonden. De dosering waarbij extra vitamine B6 zou helpen, ligt boven de veilige bovengrens van 25 mg/dag, waardoor we het niet adviseren (2,3,6).

Omdat niet iedere zwangere vrouw hetzelfde is, hebben we naast het voorgaande (zwakke) bewijs uit wetenschappelijke studies ook tips van ervaringsdeskundigen verzameld. Is het ernstig en helpt niks, dan kun je eventueel met je verloskundige overleggen of medicatie een optie is.

Tips bij zwangerschapsmisselijkheid – Het proberen waard:

  • Probeer zelf uit wat je verdraagt. Niet iedere zwangere vrouw verdraagt dezelfde voedingsmiddelen. Het beste en misschien ook wel meest teleurstellende advies is om zelf te onderzoeken wat je wel en niet kunt verdragen (1,7).
  • Voorkom een hele lege maag (8). Eet voor het opstaan alvast een beschuitje of cracker, liggend in bed. Leg standaard wat klaar op je nachtkastje of stuur je partner eropuit. Zorg er gedurende de dag voor dat je altijd iets te eten bij je hebt.
  • Voorkom een (te) volle maag (8). Verdeel je eten in kleinere porties over de dag door iedere 1-2 uur iets te eten (1). Het scheelt ook al wanneer je niet binnen 30 minuten voor of na het eten iets drinkt (9).
  • Vermijd sterke geuren. Staan de etensgeuren tijdens het koken je tegen? Kies dan voor een koud gerecht (bijvoorbeeld een pastasalade) of vraag je partner, vader, moeder, buurman of zus of zij af en toe willen koken. Over het algemeen ben je er binnen een paar weken vanaf en kun je daarna de draad zelf weer oppakken.
  • Zorg voor voldoende slaap en ontspanning. Stress is weinig behulpzaam als je je zo naar voelt. Mindfulness kan helpen je te ontspannen. Download dus zo’n heerlijke meditatie-app zoals Headspace, The Power of Calm. Stop, Breathe & Think of volg een cursus yoga of meditatie (1). Zorg voor voldoende slaap en rust, vermoeidheid kan de misselijkheid verergeren (7). Een goede reden voor een middagslaapje of een powernap.

Wanneer moet ik mijn verloskundige, huisarts of gynaecoloog bellen?

Meestal gaat de misselijkheid vanzelf over. Neem contact op met je verloskundige, huisarts of gynaecoloog:

  • Als je een paar kilo afvalt.
  • Bij tekenen van uitdroging:
    • weinig plassen (2 tot 4 keer per dag)
    • heel donkergele urine
    • veel dorst hebben
    • niet goed meer kunnen denken, verward zijn
  • Als je aan het begin van je zwangerschap niet misselijk bent, maar na de 14e  zwangerschapsweek wel veel gaat overgeven.
  • Als je je zorgen maakt (10).

Het zou kunnen zijn dat je last hebt van hyperemesis gravidarum, ofwel een extreem geval van overmatig braken tijdens de zwangerschap. Het kan uitdroging, voedingstekorten en gewichtsverlies van meer dan 5% van het gewicht vóór je zwangerschap tot gevolg hebben (8). Wil je meer lezen over dit onderwerp, kijk dan op de website stichting Zwangerschapsmisselijkheid en Hyperemesis Gravidarum.

Bronnen:

  1. ACOG. ACOG Practice Bulletin No. 189: Nausea And Vomiting Of Pregnancy. Obstet Gynecol. 2018 Jan;131(1):e15–30.
  2. Matthews A, Haas DM, O’Mathúna DP, Dowswell T. Interventions for nausea and vomiting in early pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Sep 8;(9):CD007575.
  3. McParlin C, O’Donnell A, Robson SC, Beyer F, Moloney E, Bryant A, et al. Treatments for Hyperemesis Gravidarum and Nausea and Vomiting in Pregnancy: A Systematic Review. JAMA. 2016 Oct 4;316(13):1392–401.
  4. Flaxman SM, Sherman PW. Morning sickness: a mechanism for protecting mother and embryo. Q Rev Biol. 2000 Jun;75(2):113–48.
  5. Koren G, Madjunkova S, Maltepe C. The protective effects of nausea and vomiting of pregnancy against adverse fetal outcome–a systematic review. Reprod Toxicol. 2014 Aug;47:77–80.
  6. Sridharan K, Sivaramakrishnan G. Interventions for treating nausea and vomiting in pregnancy: a network meta-analysis and trial sequential analysis of randomized clinical trials. Expert Rev Clin Pharmacol. 2018 Sep 27;1–8.
  7. NHG. NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode (tweede herziening)(NHG-Quality Standard Pregnancy and postnatal period (second revision)). Huisarts & Wetenschap. 2012;55:1112–25.
  8. Ebrahimi N, Maltepe C, Einarson A. Optimal management of nausea and vomiting of pregnancy. Int J Womens Health. 2010 Aug 4;2:241–8.
  9. Bischoff SC, Renzer C. Nausea and nutrition. Auton Neurosci. 2006 Oct 30;129(1-2):22–7.
  10. https://www.thuisarts.nl/zwanger-misselijk-en-overgeven/ik-ben-zwanger-en-misselijk#hoe-is-de-tekst-over-misselijk-en-overgeven-in-de-zwangerschap-gemaakt Geraadpleegd: 27-11-2019

Wil je meer weten over voeding tijdens de zwangerschap? Eet als een expert – zwanger! is het vierde deel in de serie ‘I’m a Foodie presents’. In Eet als een expert – zwanger! geven we wetenschappelijke onderbouwde informatie en praktische tips aan vrouwen die zwanger willen worden én zijn over welke voeding het beste is voor moeder en kind. We laten zien dat je met een beetje creativiteit en omdenken de sushi, carpaccio en alcohol helemaal niet zult missen!