Weet jij hoeveel cafeïne je op een dag binnenkrijgt? Normaal loopt dat niet zo’n vaart, maar wanneer je zwanger bent is dat wel een aandachtspunt. Je krijgt dan namelijk al snel meer cafeïne binnen dan goed is voor die kleine. In ons boek ‘Eet als een expert – Zwanger!’ staan we er uitgebreid bij stil en hier nu ook.

Wat is en doet cafeïne?

Cafeïne is een stimulerende stof die in verschillende plantendelen voorkomt. Het meest bekend is de koffieboon, maar er zit ook cafeïne in cacaobonen, theeblaadjes, matéblaadjes, guaranabessen en kolanoten. Dat betekent dat er van nature cafeïne zit in koffie, echte thee (dan ook weleens theïne genoemd) en chocolade(producten). Daarnaast wordt cafeïne toegevoegd aan cola’s, energiedrankjes, kauwgom, snoep, pijnstillers en voedingssupplementen om de sportprestaties te verbeteren of om gewichtsverlies te stimuleren. In Nederland krijgen volwassenen gemiddeld 300-500 mg cafeïne per dag binnen, afhankelijk van geslacht en leeftijdscategorie [1]. Veruit het meeste komt van koffie, gevolgd door thee [2].

“Voor zwangere vrouwen is het advies om de cafeïne-inname te beperken tot minder dan 200 mg per dag.”

Na inname wordt cafeïne snel door het lichaam afgebroken en door het bloed opgenomen waarna het de bloed-hersenbarrière kan passeren. Eenmaal in de hersenen kan cafeïne de vermoeidheid verminderen, de alertheid verbeteren en de hartslag en bloeddruk laten stijgen. Niet iedereen is even gevoelig voor cafeïne, maar een teveel kan leiden tot rusteloosheid, angstgevoelens, slaapproblemen, prikkelbaarheid, hoofdpijn, trillen, duizeligheid en hartkloppingen. In Europa is voor volwassenen een veilige bovengrens opgesteld van 400 mg per dag. Die bovengrens geldt alleen niet voor zwangere vrouwen [2]. Voor hen is de bovengrens op 200 mg cafeïne per dag gesteld. Dat komt overeen met 1 mok koffie (250 ml) of 3-4 mokken groene, zwarte en witte thee (tenzij je slappe thee zet). Houd daarbij wel rekening dat je daarnaast dan nauwelijks meer andere cafeïne-bevattende producten kunt nemen.

Waarom minder cafeïne tijdens de zwangerschap?

Tijdens de zwangerschap verandert er veel in het lichaam. Een deel is duidelijk zichtbaar, maar een deel ook niet. Zo neemt ook de afbraak van cafeïne af, waarschijnlijk onder invloed van hormonen (oestrogeen en progesteron) [2]. Duurt het normaal 2-5 uur voordat de helft van de cafeïne is afgebroken? Wanneer je zwanger bent kan dat 10 uur of langer duren. Dat betekent dat bij eenzelfde cafeïne-inname de hoeveelheid cafeïne in het bloed stijgt. En cafeïne kan niet alleen de bloed-hersenbarrière passeren, maar ook de placenta. De cafeïne komt zo ook in het vruchtwater en bij de foetus terecht. Het gevolg is dat de foetus na een paar kopjes koffie voor een lange perioden aan cafeïne wordt blootgesteld, terwijl die het nog nauwelijks kan afbreken. Bij een te hoge cafeïne-inname kan dat nadelige gevolgen hebben. We zien bijvoorbeeld dat het drinken van cafeïne tijdens de zwangerschap is geassocieerd met een verhoogde kans op een te laag geboortegewicht (<2.500 gram) en een miskraam + doodgeboorte [3-6]. Door de observationele opzet van de studies is het wel moeilijk om aan te geven in hoeverre cafeïne daar daadwerkelijk verantwoordelijk voor is. Net als met alcohol is het namelijk ethisch niet verantwoord om zwangere vrouwen verschillende hoeveelheden cafeïne te laten binnenkrijgen (inclusief >200 mg/dag) om vervolgens de geboorte-uitkomsten af te wachten. Maar een cafeïne-inname van minder dan 200 mg per dag wordt als veilig gezien voor zwangere vrouwen [2].

Tip voor de zwangere theeliefhebber

Ben je een echte theeliefhebber en wil je ook tijdens je zwangerschap van meer dan 4 mokken  thee genieten? Dat kan! Door slappe thee te zetten neemt namelijk de concentratie cafeïne in je thee af. Dit hebben we laten testen en zo kun je op een dag wel 16 mokken thee drinken. We hebben op vier verschillende manieren zwarte thee gezet en die naar het lab gestuurd om de hoeveelheid cafeïne te laten analyseren. De vier manieren waren:

  • Eén theezakje 2 minuten lang laten trekken in een theepot van 1 liter
  • Eén theezakje 3 x dippen in een theepot van 1 liter
  • Eén theezakje 2 minuten lang laten trekken in een kopje van 150 ml
  • Eén theezakje 3 x dippen in een kopje van 150 ml

Met de ‘normale’ manier van zetten (2 minuten in een kopje laten trekken) zat er 30 mg cafeïne in een kopje. Dat is een gemiddelde hoeveelheid voor een kopje zwarte thee. Lieten we het zakje 2 minuten in een theepot van 1 liter trekken, dan zat er per kopje nog maar 5 mg cafeïne in. En wanneer we 3 x met een zakje in theepot van 1 liter dipten zat er nog maar 2 mg cafeïne in een kopje.

Bovenstaand onderzoek hebben we gedaan voor het nieuwste I’m a Foodie presents boek: Eet als een expert: Zwanger! Meer weten over de invloed van (gezonde) voeding tijdens de zwangerschap? Het boek is te koop in de webshop

Eet als een expert zwanger

 

 

 

 

 

Bronnen

  1. Voedingscentrum
  2. EFSA. Scientific opinion on the safety of caffeine. EFSA Journal. 2015;13(5):4102.
  3. Chen LW, Wu Y, Neelakantan N, Chong MF, Pan A, van Dam RM. Maternal caffeine intake during pregnancy is associated with risk of low birth weight: a systematic review and dose-response meta-analysis. BMC Med. 2014 Sep 19;12:174.
  4. Rhee J, Kim R, Kim Y, Tam M, Lai Y, Keum N, Oldenburg CE. Maternal Caffeine Consumption during Pregnancy and Risk of Low Birth Weight: A Dose-Response Meta-Analysis of Observational Studies. PLoS One. 2015 Jul 20;10(7):e0132334.
  5. Chen L-W, Wu Y, Neelakantan N, Chong MF-F, Pan A, van Dam RM. Maternal caffeine intake during pregnancy and risk of pregnancy loss: a categorical and dose-response meta-analysis of prospective studies. Public Health Nutr. 2016 May;19(7):1233–44.
  6. Li J, Zhao H, Song JM, Zhang J, Tang YL, Xin CM. A meta-analysis of risk of pregnancy loss and caffeine and coffee consumption during pregnancy. Int J Gynaecol Obstet. 2015 Aug;130(2):116-22.
  7. WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience. 2016, ISBN: 978 92 4 154991 2